Abstract
Amaç: Bu çalışmada, Burdur ilinde kesilen sığırlarda karaciğerde lezyon oluşumuna neden olan hastalıkların dağılımının belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışmanın materyalini Burdur ili mezbahasında kesilen farklı yaş, ırk ve cinsiyette 1000 adet sığır oluşturdu. Sığırların kesim öncesi karaciğer hastalıkları yönünden semptom gösterip göstermediği değerlendirildi. Kesim sonrası makroskopik olarak lezyon görülen karaciğer örneklerinin resimleri çekildi ve ardından karaciğerlerden örnekler alınarak Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fakültesi Patoloji Anabilim Dalına rutin histopatolojik takiplerinin yapılması için gönderildi. İlgili Anabilim dalı laboratuvarında materyaller incelenip sığırların karaciğerlerinde gözlenen lezyonların tanımlanması ve sınıflandırılması yapıldı. Bulgular: Çalışmada kullanılan mezbahaya kesim için getirilmiş sığırlarda karaciğer hastalıklarına ilişkin klinik semptomlara rastlanmadı. İncelenen 1000 adet sığır karaciğerinin 16 tanesinde (%0,16) ise makroskopik patolojik lezyona rastlandı. Patolojik incelemesi yapılan 16 karaciğer örneğinden birinde hidrobik dejenerasyon, beşinde ekinokok kisti, ikisinde karaciğer apsesi, birinde kronik pasif konjesyon, birinde kronik yangısal reaksiyon, üçünde kronik yangısal reaksiyon ve sirotik değişiklikler, ikisinde yağlanma ve birinde de amiloidozis saptandı. Sonuç: Burdur ili damızlık sığır yetiştiriciliği için ülkemizin önemli kaynaklarından biridir. Bölgede sığırlarda karaciğer hasarına neden olabilecek hastalıkların önceden bilinmesi bu hastalıklara karşı gerekli önlemlerin alınmasına katkı sağlayacaktır. Bu çalışmada; Burdur ilinde kesilen sığırlarda karaciğerde lezyona neden olan hastalıklar hidrobik dejenerasyon, ekinokok kisti, karaciğer apsesi, kronik pasif konjesyon, kronik yangısal reaksiyon, sirotik değişiklikler, yağlanma ve amiloidozis olarak tespit edilmiştir.
Keywords
Supporting Institution
Bu araştırma, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından 399-YL-16 proje numarası ile desteklenmiştir.
Project Number
399-YL-16
References
- 1. Noyan A. Yaşamda ve Hekimlikte Fizyoloji. 14. Baskı. Meteksan Anonim Şirketi, Ankara; 2011:882–885.
- 2.Turgut K, Ok M. Veteriner gastroenteroloji semptomdan teşhise. In: Ruminantlarda Karaciğer Hastalıkları. Bahçıvanlar Basım Sanayi AŞ, İzmir; 2001:167–87.
- 3.Hakverdi S, Sayar H, Yaldız M, Erdoğan Ş, Akansu B, Canda MŞ. Çukurova yöresinde seyrek yerleşimli ekinokokkozis. Türkiye Parazitoloji Derg. 2009;33(1):77–81.
- 4.Kılınç AA. Erzurum ilinde kesimi yapılan koyunlarda karaciğer lezyonları üzerinde patolojik incelemeler (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2014.
- 5.Blood DC, Rodostits OM. Veterinary Medicine. London: Bailliere Tindall; 1989.
- 6. Aytuğ CN, Görgül S, Tuncer ŞD, Alaçam E, Gökçen H, Yılmaz K. Abomasum, barsak, periton, karaciğer hastalıkları. In: Sığır Hastalıkları. Tümvet Hayvancılık Ve Veteriner Hizmetleri San. Tic. Ltd. Şti; 1991:88-95.
- 7. İmren H, Şahal M. Veteriner İç Hastalıkları. 2. Baskı. Feryal Matbacılık, Ankara; 1991.
- 8. Metin N. Veteriner Patoloji Bölüm 1. Aydın Tuna Matbaacılık; 2011:82–112.
- 9. Kaplan M, Başpınar S, Özavcı H. 2008 – 2012 yılları arasında Elazığ’da kesilen hayvanlarda karaciğer trematodlarının görülme sıklığı. F.Ü Sağ. Bil. Vet. Derg . 2014;28(1):41–43.
- 10. Balkaya İ, Şimşek S. Erzurum’da kesilen sığırlarda hidatidosis ve fasciolosis’in yaygınlığı ve ekonomik önemi. Kafkas Univ Vet Fak Derg. 2010;16(5):793–797.
- 11. Altun S, Sağlam YS. Erzurum ilinde kesimi yapılan sığırlarda karaciğer lezyonları üzerinde patolojik incelemeler. Atatürk Üniversitesi Vet Bilim Derg. 2014;9(1):7-15.
- 12. Öge H, Gıcık Y, Kalınbacak F, Yıldız K. Ankara yöresinde kesilen koyun, keçi ve sığırlarda bazi metasestodlarin (hidatid kist, cysticercus tenuicollis, cysticercus bovis) yayılışı. Ankara Üniversitesi Vet Fakültesi Derg. 1998;45(1):123-130.
- 13. Yıldız K, Tunçer Ç. Kırıkkale’de sığırlarda kist hidatik’in yayılışı. Türkiye Parazitoloji Dergisi. 2005;29(4):247–250.
- 14. Oruç E. Mezbahada kesilen sığırlarda karaciğer lezyonları üzerine histopatolojik bir çalışma. Atatürk Üniversitesi Vet Bilim Derg. 2009;4(2):97–104.
- 15. Mellau LSB, Nonga HE, Karimuribo ED. A slaughterhouse survey of liver lesions in slaughtered cattle, sheep and goats at Arusha, Tanzania. Res J Vet Sci. 2010;3(3):1-10.
- 16. Ahmad AM, İsmail SAS, Dessouki AA. Pathological lesions survey and economic loss for male cattle slaughtered at Ismailia abattoir. International Food Res J. 2013;20(2):857-863.
- 17. Suhair S. Prevalence, health and economical impacts of liver diseases in slaughtered cattle and sheep during 2009-2012 at Alkadroo abattoir. Sudan J App Indust Sci. 2013;1(3):6–11.
- 18. Sohair IB, Eman, MN. Histopathological and bacteriological studies on livers affected with fascioliasis in cattle. Egyptain J Comp Pathol Clin Pathol. 2009;22(1):19-45.
- 19. Raji MA, Salami SO, Ameh JA. Pathological conditions and lesions observed in slaughtered cattle in Zaria abattoir. J Clin Pathol Forensic Med. 2010;1(2):9-12.
- 20. Artan E. Histoloji. İstanbul: İst. Üniv. Veteriner Fakültesi Yayınları; 1988:317–323.
- 21. Alibaşoğlu M, Yeşildere T. Veteriner Sistemik Patoloji. Kardeşler Basımevi, İstanbul; 1988.
- 22. Gülmez N. Sindirim sistemi lll:sindirim bezleri. In: Özer A, editor. Veteriner Özel Histoloji. Geliştiril. Nobel Akademik Yayınları; 2011:191-194.
- 23. Gürçay M, Özcan C. Elazığ ve çevresinde koyunlarda enfeksiyoz nekrotik hepatitis prevalansı. Kafkas Üniv Vet Fak Derg. 1999;5(2):189–191.
- 24. Şenlik B. Sığırlarda karaciğer ve diğer iç organlarda görülen helmint hastalıkları. In: İnci A, editor. Veteriner Hekimliğinde Parazit Hastalıkları. Türkiye Parazitoloji Derneği. META Basım Matbaacılık, İzmir;2016:167–187.
- 25. Kaplan M, Başpınar S. Elazığ’da son 5 yılda kesilen kasaplık hayvanlarda fasciolosis sıklığı ve ekonomik önemi. Fırat Tıp Derg. 1997;14(1):25-27.
- 26. Yarım GF, Umur Ş, Açıcı M, Beyhan, YE. Kistik ekinokokozisli sığırlarda serum sialik asit düzeyleri. Ankara Üniversitesi Vet Fakültesi Derg. 2010;50(1):61–63.
- 27. Rausch RL. Life cycle patterns and geographic distribution of Echinococcus species. In: Thomson RCA, Lymberry AJ, editors. Echinococcus and Hydatid Disease. Guilford: Biddles Ltd; 1995:98.
- 28. Düzlü Ö, Yıldırım A, Sariözkan S, İncİ A. Kayseri yöresinde üç farklı mezbahada kesilen koyun ve sığırlarda kistik echinococcosis’in ekonomik önemi. Erciyes Üniversitesi Vet Fakültesi Derg. 2010;7(1):7–11.
- 29.Gıcık Y, Arslan MÖ, Kara M, Köse M. Kars ilinde kesilen sığır ve koyunlarda kistik ekinokokkozisin yaygınlığı. Türkiye Parazitoloji Dergisi. 2004;28(3):136139.
- 30.Aslan V, Ok M, Boydak M, Şen İ, Birdane FM, Alkan F. Süt ineklerinde abomasum deplasmanlarının yağlı karaciğer sendromu ile ilgisi. Selçuk Üniv Vet Bil Derg. 1997;13(2):77–82
Abstract
Objective: In this study, it was aimed to determine the distribution of diseases that cause liver lesion formation in the slaughtered cattle in Burdur province. Material and Method: The material of the study consisted of 1000 cattle of different age, race and sex slaughtered in Slaughterhouse in Burdur province. It was evaluated whether cattle showed symptoms in terms of liver diseases before slaughter. After slaughter, the images of the macroscopic lesions of liver samples were taken, and then samples were taken from the livers and sent to Burdur Mehmet Akif Ersoy University Pathology Department for routine histopathological follow up. Materials were examined in the laboratory of the Department and the lesions observed in cattle livers were identified and classified. No clinical symptoms of liver disease were observed in cattle brought for slaughtering. Results: In 16 (0,16%) out of 1000 studied bovine liver were observed with the macroscopic lesions. One of the 16 liver pathological specimens revealed hydropic degeneration, five echinococcalcysts, two liver abscesses, one with chronic passive congestion, one with chronic inflammatory reaction, three with chronic inflammatory reaction and cirrhotic changes, two with fatty liver and one with amyloidosis. Conclusion: Burdur province is one of the important resources of our country for breeding cattle. Previously known diseases which may cause liver damage in cattle will contribute to taking necessary precautions against these diseases. In this study; Diseases causing liver lesions in the cattle in Burdur province were identified as hydropic degeneration, echinococcus cyst, liver abscess, chronic passive congestion, chronic inflammatory reaction, cirrhotic changes, fatty liver and amyloidosis.
Keywords
Project Number
399-YL-16
References
- 1. Noyan A. Yaşamda ve Hekimlikte Fizyoloji. 14. Baskı. Meteksan Anonim Şirketi, Ankara; 2011:882–885.
- 2.Turgut K, Ok M. Veteriner gastroenteroloji semptomdan teşhise. In: Ruminantlarda Karaciğer Hastalıkları. Bahçıvanlar Basım Sanayi AŞ, İzmir; 2001:167–87.
- 3.Hakverdi S, Sayar H, Yaldız M, Erdoğan Ş, Akansu B, Canda MŞ. Çukurova yöresinde seyrek yerleşimli ekinokokkozis. Türkiye Parazitoloji Derg. 2009;33(1):77–81.
- 4.Kılınç AA. Erzurum ilinde kesimi yapılan koyunlarda karaciğer lezyonları üzerinde patolojik incelemeler (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2014.
- 5.Blood DC, Rodostits OM. Veterinary Medicine. London: Bailliere Tindall; 1989.
- 6. Aytuğ CN, Görgül S, Tuncer ŞD, Alaçam E, Gökçen H, Yılmaz K. Abomasum, barsak, periton, karaciğer hastalıkları. In: Sığır Hastalıkları. Tümvet Hayvancılık Ve Veteriner Hizmetleri San. Tic. Ltd. Şti; 1991:88-95.
- 7. İmren H, Şahal M. Veteriner İç Hastalıkları. 2. Baskı. Feryal Matbacılık, Ankara; 1991.
- 8. Metin N. Veteriner Patoloji Bölüm 1. Aydın Tuna Matbaacılık; 2011:82–112.
- 9. Kaplan M, Başpınar S, Özavcı H. 2008 – 2012 yılları arasında Elazığ’da kesilen hayvanlarda karaciğer trematodlarının görülme sıklığı. F.Ü Sağ. Bil. Vet. Derg . 2014;28(1):41–43.
- 10. Balkaya İ, Şimşek S. Erzurum’da kesilen sığırlarda hidatidosis ve fasciolosis’in yaygınlığı ve ekonomik önemi. Kafkas Univ Vet Fak Derg. 2010;16(5):793–797.
- 11. Altun S, Sağlam YS. Erzurum ilinde kesimi yapılan sığırlarda karaciğer lezyonları üzerinde patolojik incelemeler. Atatürk Üniversitesi Vet Bilim Derg. 2014;9(1):7-15.
- 12. Öge H, Gıcık Y, Kalınbacak F, Yıldız K. Ankara yöresinde kesilen koyun, keçi ve sığırlarda bazi metasestodlarin (hidatid kist, cysticercus tenuicollis, cysticercus bovis) yayılışı. Ankara Üniversitesi Vet Fakültesi Derg. 1998;45(1):123-130.
- 13. Yıldız K, Tunçer Ç. Kırıkkale’de sığırlarda kist hidatik’in yayılışı. Türkiye Parazitoloji Dergisi. 2005;29(4):247–250.
- 14. Oruç E. Mezbahada kesilen sığırlarda karaciğer lezyonları üzerine histopatolojik bir çalışma. Atatürk Üniversitesi Vet Bilim Derg. 2009;4(2):97–104.
- 15. Mellau LSB, Nonga HE, Karimuribo ED. A slaughterhouse survey of liver lesions in slaughtered cattle, sheep and goats at Arusha, Tanzania. Res J Vet Sci. 2010;3(3):1-10.
- 16. Ahmad AM, İsmail SAS, Dessouki AA. Pathological lesions survey and economic loss for male cattle slaughtered at Ismailia abattoir. International Food Res J. 2013;20(2):857-863.
- 17. Suhair S. Prevalence, health and economical impacts of liver diseases in slaughtered cattle and sheep during 2009-2012 at Alkadroo abattoir. Sudan J App Indust Sci. 2013;1(3):6–11.
- 18. Sohair IB, Eman, MN. Histopathological and bacteriological studies on livers affected with fascioliasis in cattle. Egyptain J Comp Pathol Clin Pathol. 2009;22(1):19-45.
- 19. Raji MA, Salami SO, Ameh JA. Pathological conditions and lesions observed in slaughtered cattle in Zaria abattoir. J Clin Pathol Forensic Med. 2010;1(2):9-12.
- 20. Artan E. Histoloji. İstanbul: İst. Üniv. Veteriner Fakültesi Yayınları; 1988:317–323.
- 21. Alibaşoğlu M, Yeşildere T. Veteriner Sistemik Patoloji. Kardeşler Basımevi, İstanbul; 1988.
- 22. Gülmez N. Sindirim sistemi lll:sindirim bezleri. In: Özer A, editor. Veteriner Özel Histoloji. Geliştiril. Nobel Akademik Yayınları; 2011:191-194.
- 23. Gürçay M, Özcan C. Elazığ ve çevresinde koyunlarda enfeksiyoz nekrotik hepatitis prevalansı. Kafkas Üniv Vet Fak Derg. 1999;5(2):189–191.
- 24. Şenlik B. Sığırlarda karaciğer ve diğer iç organlarda görülen helmint hastalıkları. In: İnci A, editor. Veteriner Hekimliğinde Parazit Hastalıkları. Türkiye Parazitoloji Derneği. META Basım Matbaacılık, İzmir;2016:167–187.
- 25. Kaplan M, Başpınar S. Elazığ’da son 5 yılda kesilen kasaplık hayvanlarda fasciolosis sıklığı ve ekonomik önemi. Fırat Tıp Derg. 1997;14(1):25-27.
- 26. Yarım GF, Umur Ş, Açıcı M, Beyhan, YE. Kistik ekinokokozisli sığırlarda serum sialik asit düzeyleri. Ankara Üniversitesi Vet Fakültesi Derg. 2010;50(1):61–63.
- 27. Rausch RL. Life cycle patterns and geographic distribution of Echinococcus species. In: Thomson RCA, Lymberry AJ, editors. Echinococcus and Hydatid Disease. Guilford: Biddles Ltd; 1995:98.
- 28. Düzlü Ö, Yıldırım A, Sariözkan S, İncİ A. Kayseri yöresinde üç farklı mezbahada kesilen koyun ve sığırlarda kistik echinococcosis’in ekonomik önemi. Erciyes Üniversitesi Vet Fakültesi Derg. 2010;7(1):7–11.
- 29.Gıcık Y, Arslan MÖ, Kara M, Köse M. Kars ilinde kesilen sığır ve koyunlarda kistik ekinokokkozisin yaygınlığı. Türkiye Parazitoloji Dergisi. 2004;28(3):136139.
- 30.Aslan V, Ok M, Boydak M, Şen İ, Birdane FM, Alkan F. Süt ineklerinde abomasum deplasmanlarının yağlı karaciğer sendromu ile ilgisi. Selçuk Üniv Vet Bil Derg. 1997;13(2):77–82
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Health Care Administration |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Project Number | 399-YL-16 |
| Publication Date | December 31, 2021 |
| Published in Issue | Year 2021 Volume: 2 Issue: 2 |
