Kadınların Sağlık Algıları, Kanser Taramalarına Yönelik Tutumları ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi
Öz
Amaç: Bu çalışma kadınların kanser taramalarına yönelik tutumlarını, sağlık algılarını ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Bu çalışma tanımlayıcı, kesitsel tipte yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini Türkiye’de yaşayan, online ortamda gönderilen çalışma davetine onam vererek anketleri dolduran 248 kadın oluşturmuştur. Araştırma verileri, Tanıtıcı Bilgi Formu, Sağlık Algısı Ölçeği ve Kanser Taramalarına Yönelik Tutum Ölçeği kullanılarak toplanmıştır.
Bulgular: Çalışmamıza katılan kadınların %76.2’sinin kanser taramaları hakkında bilgisi olduğu ve %37.9’unun daha önce kanser taraması yaptırdığı belirlenmiştir. Kadınların kanser taramalarına yönelik tutum ölçeği ortalama puanlarının 65.19 ± 8.45 olduğu, kanser taramalarına yönelik bilgi sahibi olan ve daha önce kanser taraması yaptıran kadınların kanser taramalarına yönelik tutum ölçeği puan ortalamalarının daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05). Çalışmamıza katılan kadınların sağlık algısı ortalama puanlarının 53.33 ± 6.50 olduğu, eğitim düzeyi, kronik hastalık ve sağlık eğitimi alma durumuna göre sağlık algısı puan ortalamalarının anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır. Sağlık algısı ölçeği toplam puanları, kontrol merkezi alt boyutu ve sağlığın önemi alt boyutu ile kanser taramalarına yönelik tutum ölçeği toplam puanları arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır (p<0.001).
Sonuç: Bu çalışmada kanser taramalarına yönelik bilgi sahibi olma ve daha önce kanser taraması yaptırma durumunun kadınlarda kanser taramalarına yönelik tutumla ilişkili olduğu; sağlık eğitimi alma durumu, ailesinde kanser öyküsü olma, kanser taramalarına yönelik bilgi sahibi olma durumunun sağlık algısı ile ilişkili olduğu, ilköğretim düzeyindeki kadınların diğer eğitim düzeylerine göre sağlık algısı puanlarının daha düşük olduğu saptanmıştır. Kanserin önlenebilir hastalıklar arasında olması kanser taramalarının önemi ve gerekliliğini ortaya koymaktadır. Kanser taramalarına katılım durumunu etkileyen faktörlerin araştırılması ve kadınların sağlık algı düzeylerinin ortaya koyulması taramalara katılımı artırıcı girişimlerin planlanmasında yarar sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
yoktur
Proje Numarası
-
Kaynakça
- 1. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Türkiye kanser istatistikleri. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanserdb/istatistik/Turkiye_Kanser_Istatistikleri_2015.pdf. (Erişim Tarihi 02 Ocak 2021).
- 2. Siegel, R. L., Miller, K. D., Hannah, E. F., & Jemal, A. (2021). Cancer statistics. CA Cancer J for Clin., 71, 4.
- 3. Nsour, M. A., Brown, D. W., Tarawneh, M., Haddadin, R., & Walk, H. (2012). Breast and cervical cancer screening among women in Jordan: Findings from the behavioural risk factor surveillance system 2007. The Open Breast Cancer Journal, 4(1),1-7.
- 4. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Kanser Daire Başkanlığı (2017). Kanser taramaları. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-taramalari. (Erişim Tarihi 02 Ocak 2021).
- 5. Wu, Z., Liu, Y., Li, X., Song, B., Ni, C., & Lin, F. (2019). Factors associated with breast cancer screening participation among women in Mainland China: A systematic review. BMJ Open, 9, e028705.
- 6. Büyükkayacı Duman, N., Yüksek Koçak, D., Albayrak, S.A., Topuz, Ş., & Yılmazel, G. (2015). Kırk yaş üstü kadınların meme ve serviks kanseri taramalarına yönelik bilgi ve uygulamaları. JAREN, 1(1), 30-38.
- 7. Altun, Y. (2020). Kadınların kanser taramalarına katılımını etkileyen faktörler. TJFMPC, 14(2), 210-215.
- 8. Schmidt, M. (2012). Predictors of self-rated health and lifestyle behaviours in Swedish university students. Global Journal of Health Science, 4(4), 1-14.
- 9. Ferrer, R., & Klein, W. M. (2015). Risk perceptions and health behavior. Curr Opin Psychol, 5, 85–89.
- 10. Tuğut, N., & Bekar, M. (2008). Üniversite öğrencilerinin sağlığı algılama durumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11, 3.
- 11. Jamous, R. M., Sweileh, W. M., El-Deen Abu Taha, A. S., & Zyoud, S. H. (2014). Beliefs about medicines and self-reported adherence among patients with chronic illness: A study in Palestine. Journal of Family Medicine and Primary Care, 3(3), 224.
- 12. Kadıoğlu, H., & Yıldız, A. (2012). Sağlık algısı ölçeği’nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri J Med Sci., 32(1), 47-53.
- 13. Ağaçdiken Alkan, S., Özdelikara, A., & Mumcu Boğa, N. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algılarının belirlenmesi. GÜSBD, 6(2), 11-21.
- 14. Yıldırım Öztürk, E.N., Uyar, M., & Şahin, T.K. (2020). Development of an attitude scale for cancer screening. Turk J Oncol., 35(4), 394-404.
- 15. Nacar , M., Baykan, Z., Cetinkaya, F., Arslantas, D., Ozer, A., Coskun, Ö., et al. (2014). Health promoting lifestyle behaviour in medical students: a multicentre study from Turkey. Asian Pac J Cancer Prev, 15, 8969-74.
- 16. Çaka, S. Y., Topal, S., Suzan, Ö. K., Çınar, N., & Altınkaynak, S. (2017). Hemşirelik öğrencilerin sağlık algısı ile özgüvenleri arasındaki ilişki. Journal of Human Rhythm, 3(4), 199-203.
- 17. Avcı, Y. D. (2016). Kişisel sağlık sorumluluğu. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(3), 259-266.
- 18. Karakoyunlu Şen, S., & Kılıç Öztürk, Y. (2020). Sağlık algısı ile kanser taraması farkındalığı arasındaki ilişki. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 24(4), 175-183.
- 19. Kolac, N., Balci, A. S., Sisman, F. N., Atacer, B. E., & Dincer, S. (2018). Health perception and healthy lifestyle behaviors in factory workers. Bakırköy Tıp Dergisi, 14, 267-74.
- 20. Kenny, A. M., Biskup, B., Robbins, B., Marcella, G., & Burleson, J. A. (2003). Effects of vitamin D supplementation on strength, physical function, and health perception in older, community-dwelling men. J Am Geriatr Soc., 51(12), 1762-7.
- 21. Rathbun, K. P., Loerzel, V., & Edwards, J. (2020). Personal perception of health in urban women of low socioeconomic status: a qualitative study. Journal of Primary Care & Community Health, 11.
- 22. Hultquist, T. B., Kaiser, K. L., & Rajaram, S. (2015). Factors related to self-reported health status in low income midlife women. Women Health, 55, 378-399.
- 23. Aker, S., Öz, H., & Kaynar Tunçel, E. (2015). Samsun’da yaşayan kadınların meme kanseri erken tanı yöntemleri ile ilgili uygulamaları ve bu uygulamaları etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. J Breast Health, 11, 115-22.
- 24. Bayçelebi, G., Aydın, F., Gökosmanoğlu, F., Tat, T. S., & Varım, C. (2015). Trabzon’da kanser tarama testleri farkındalığı. J Hum Rhythm, 1(3), 90-4.
- 25. Huang, J., Choi, P., Pang, T. W. Y., Chen, X., Wang, J., Ding, H., et al. (2020). Factors associated with participation in colorectal cancer screening: a population-based study of 7200 individuals. Eur J Cancer Care, e13369.
- 26. Santos, E. M., Lourenço, M. T., & Rossi, B. M. (2011). Risk perception among brazilian individuals with high risk for colorectal cancer and colonoscopy. Hered Cancer Clin Pract., 28, 4.
- 27. Siddharthar, J., Rajkumar, B., & Deivasigamani, K. (2014). Knowledge, awareness and prevention of cervical cancer among women attending a tertiary care hospital in puducherry. India. J Clin Diagnostic Res., 8, 8-10.
- 28. Lee, Y. J., Shin, S. J., Wang, R. H., Lin, K. D., Lee, Y. L., & Wang, Y. L. (2016). Pathways of empowerment perceptions, health literacy, self-efficacy, and selfcare behaviors to glycemic control in patients with type 2 diabetes mellitus. Patient Educ Couns., 99(2), 287-94.
- 29. Kızılırmak, A., Kartal, B., & Calpbinici, P. (2017). Investigation of the relation between doing breast self- examination (bse) of the students and perception of health. Asian Pac. J. Health Sci., 4(2), 191-97.
- 30. Labrie, N. H., Ludolph, R., & Schulz, P.J. (2017). Investigating young women’s otivations to engage in early mammography screening in Witzerland: Results of a cross-sectional study. BMC Cancer, 17(1), 209.
- 31. Açıksöz, S., Uzun, Ş., & Arslan, F. (2013). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algısı ile sağlığı geliştirme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 55(3), 181-187.
Determination of Women's Health Perceptions and Attitudes towards Cancer Screening and Affecting Factors
Öz
Objective: This study was conducted to determine women's attitudes towards cancer screening, their health perceptions and the factors affecting them.
Methods: This study was conducted in a descriptive, cross-sectional type. The sample of the study consisted of 248 women living in Turkey, who filled out the questionnaires by giving their consent to the study invitation sent online. Research data were collected using the Introductory Information Form and the Perception of Health Scale and the Attitude Scale for Cancer Screening.
Results: It was determined that 76.2% of the women had knowledge about cancer screenings and 37.9% had had cancer screening before.
It was determined that the mean scores of the women's attitude scale towards cancer screening were 65.19 ± 8.45, and that the average score of the attitude scale for cancer screening was higher for women who had knowledge about cancer screening and who had cancer screening before (p<0.05). It was determined that the mean health perception score of the women participating in our study was 53.33 ± 6.50, and the mean health perception scores differed significantly according to education level, chronic illness and health education status. It was determined that there was a positive and significant relationship between the total scores of the health perception scale, the control center sub-dimension and the importance of health sub-dimension, and the total scores of the attitude scale towards cancer screening (p<0.001).
Conclusion: In this study, it was found that having knowledge about cancer screenings and having cancer screening before related to attitude towards cancer screening in women; It has been determined that the status of receiving health education, having a family history of cancer, and having knowledge about cancer screening related to health perception levels, and the health perception scores of women at primary school level are lower than other education levels. The fact that cancer is among the preventable diseases reveals the importance and necessity of cancer screening. Investigation of factors affecting participation in cancer screening and determining the health perception levels of women will be useful in planning initiatives to increase participation in screenings.
Anahtar Kelimeler
Proje Numarası
-
Kaynakça
- 1. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Türkiye kanser istatistikleri. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanserdb/istatistik/Turkiye_Kanser_Istatistikleri_2015.pdf. (Erişim Tarihi 02 Ocak 2021).
- 2. Siegel, R. L., Miller, K. D., Hannah, E. F., & Jemal, A. (2021). Cancer statistics. CA Cancer J for Clin., 71, 4.
- 3. Nsour, M. A., Brown, D. W., Tarawneh, M., Haddadin, R., & Walk, H. (2012). Breast and cervical cancer screening among women in Jordan: Findings from the behavioural risk factor surveillance system 2007. The Open Breast Cancer Journal, 4(1),1-7.
- 4. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Kanser Daire Başkanlığı (2017). Kanser taramaları. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-taramalari. (Erişim Tarihi 02 Ocak 2021).
- 5. Wu, Z., Liu, Y., Li, X., Song, B., Ni, C., & Lin, F. (2019). Factors associated with breast cancer screening participation among women in Mainland China: A systematic review. BMJ Open, 9, e028705.
- 6. Büyükkayacı Duman, N., Yüksek Koçak, D., Albayrak, S.A., Topuz, Ş., & Yılmazel, G. (2015). Kırk yaş üstü kadınların meme ve serviks kanseri taramalarına yönelik bilgi ve uygulamaları. JAREN, 1(1), 30-38.
- 7. Altun, Y. (2020). Kadınların kanser taramalarına katılımını etkileyen faktörler. TJFMPC, 14(2), 210-215.
- 8. Schmidt, M. (2012). Predictors of self-rated health and lifestyle behaviours in Swedish university students. Global Journal of Health Science, 4(4), 1-14.
- 9. Ferrer, R., & Klein, W. M. (2015). Risk perceptions and health behavior. Curr Opin Psychol, 5, 85–89.
- 10. Tuğut, N., & Bekar, M. (2008). Üniversite öğrencilerinin sağlığı algılama durumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11, 3.
- 11. Jamous, R. M., Sweileh, W. M., El-Deen Abu Taha, A. S., & Zyoud, S. H. (2014). Beliefs about medicines and self-reported adherence among patients with chronic illness: A study in Palestine. Journal of Family Medicine and Primary Care, 3(3), 224.
- 12. Kadıoğlu, H., & Yıldız, A. (2012). Sağlık algısı ölçeği’nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri J Med Sci., 32(1), 47-53.
- 13. Ağaçdiken Alkan, S., Özdelikara, A., & Mumcu Boğa, N. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algılarının belirlenmesi. GÜSBD, 6(2), 11-21.
- 14. Yıldırım Öztürk, E.N., Uyar, M., & Şahin, T.K. (2020). Development of an attitude scale for cancer screening. Turk J Oncol., 35(4), 394-404.
- 15. Nacar , M., Baykan, Z., Cetinkaya, F., Arslantas, D., Ozer, A., Coskun, Ö., et al. (2014). Health promoting lifestyle behaviour in medical students: a multicentre study from Turkey. Asian Pac J Cancer Prev, 15, 8969-74.
- 16. Çaka, S. Y., Topal, S., Suzan, Ö. K., Çınar, N., & Altınkaynak, S. (2017). Hemşirelik öğrencilerin sağlık algısı ile özgüvenleri arasındaki ilişki. Journal of Human Rhythm, 3(4), 199-203.
- 17. Avcı, Y. D. (2016). Kişisel sağlık sorumluluğu. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(3), 259-266.
- 18. Karakoyunlu Şen, S., & Kılıç Öztürk, Y. (2020). Sağlık algısı ile kanser taraması farkındalığı arasındaki ilişki. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 24(4), 175-183.
- 19. Kolac, N., Balci, A. S., Sisman, F. N., Atacer, B. E., & Dincer, S. (2018). Health perception and healthy lifestyle behaviors in factory workers. Bakırköy Tıp Dergisi, 14, 267-74.
- 20. Kenny, A. M., Biskup, B., Robbins, B., Marcella, G., & Burleson, J. A. (2003). Effects of vitamin D supplementation on strength, physical function, and health perception in older, community-dwelling men. J Am Geriatr Soc., 51(12), 1762-7.
- 21. Rathbun, K. P., Loerzel, V., & Edwards, J. (2020). Personal perception of health in urban women of low socioeconomic status: a qualitative study. Journal of Primary Care & Community Health, 11.
- 22. Hultquist, T. B., Kaiser, K. L., & Rajaram, S. (2015). Factors related to self-reported health status in low income midlife women. Women Health, 55, 378-399.
- 23. Aker, S., Öz, H., & Kaynar Tunçel, E. (2015). Samsun’da yaşayan kadınların meme kanseri erken tanı yöntemleri ile ilgili uygulamaları ve bu uygulamaları etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. J Breast Health, 11, 115-22.
- 24. Bayçelebi, G., Aydın, F., Gökosmanoğlu, F., Tat, T. S., & Varım, C. (2015). Trabzon’da kanser tarama testleri farkındalığı. J Hum Rhythm, 1(3), 90-4.
- 25. Huang, J., Choi, P., Pang, T. W. Y., Chen, X., Wang, J., Ding, H., et al. (2020). Factors associated with participation in colorectal cancer screening: a population-based study of 7200 individuals. Eur J Cancer Care, e13369.
- 26. Santos, E. M., Lourenço, M. T., & Rossi, B. M. (2011). Risk perception among brazilian individuals with high risk for colorectal cancer and colonoscopy. Hered Cancer Clin Pract., 28, 4.
- 27. Siddharthar, J., Rajkumar, B., & Deivasigamani, K. (2014). Knowledge, awareness and prevention of cervical cancer among women attending a tertiary care hospital in puducherry. India. J Clin Diagnostic Res., 8, 8-10.
- 28. Lee, Y. J., Shin, S. J., Wang, R. H., Lin, K. D., Lee, Y. L., & Wang, Y. L. (2016). Pathways of empowerment perceptions, health literacy, self-efficacy, and selfcare behaviors to glycemic control in patients with type 2 diabetes mellitus. Patient Educ Couns., 99(2), 287-94.
- 29. Kızılırmak, A., Kartal, B., & Calpbinici, P. (2017). Investigation of the relation between doing breast self- examination (bse) of the students and perception of health. Asian Pac. J. Health Sci., 4(2), 191-97.
- 30. Labrie, N. H., Ludolph, R., & Schulz, P.J. (2017). Investigating young women’s otivations to engage in early mammography screening in Witzerland: Results of a cross-sectional study. BMC Cancer, 17(1), 209.
- 31. Açıksöz, S., Uzun, Ş., & Arslan, F. (2013). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algısı ile sağlığı geliştirme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 55(3), 181-187.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | - |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ocak 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 6 Sayı: 1 |
Cited By
EFFECTS OF E-HEALTH LITERACY ON RATIONAL DRUG USE: THE MEDIATING ROLE OF HEALTH PERCEPTION
International Journal of Health Services Research and Policy
https://doi.org/10.33457/ijhsrp.1328268
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.