Araştırma Makalesi
Determining the Knowledge of the Health Professionals Working in Family Health Centers on the Cold Chain
Öz
The research was carried out descriptively in order to determine the knowledge of the health professionals working in the family health center about the cold chain. 169 health professionals working in a provincial family health center and giving consent were included in the sample. Data were collected using Personal Information Form and Cold Chain Information Form. In the evaluation of the data; number, percent Chi-square test, mean, Mann Whitney U Test, Kruskal Wallis test were used and p<0.05 was used. It was determined that the cold chain knowledge level of the health personnel was moderate (6.59±2.20). Health C's gender, age, education and occupation status, working years in the occupation and institution, being responsible for the cold chain and participating in the training related to the cold chain did not affect the average scores they got from the cold chain information form (p>0.05). All of the health professional did not know the shelf where the vaccines will be placed in the refrigerator, the definition of the cold chain, the duty of the cold chain manager, the vaccines affected by light, the vaccines most susceptible to freezing, and the total volume that the vaccines should cover in the vaccine cabinet. Since the available information is not at the desired level, it is recommended that the Ministry of Health provide in-service training to health professionals working in family health centers on the definition, importance and application principles of the cold chain, and to repeat this periodically.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alparslan, Ö., Demirel, Y., & Ayvaz, A. (2012). Determining the knowledge levels of midwives about vaccines in Sivas, Turkey. Scientific Research and Essays, 7(44), 3809-3815. DOI: 10.5897/SRE12.218
- Ashok, A., Brison, M., & LeTallec, Y. (2017). Improving cold chain systems: Challenges and solutions. Vaccine, 35(17), 2217-2223. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X16307307
- Azira, B., Norhayati, M. N., & Norwati, D. (2013). Knowledge, attitude and adherence to cold chain among general practitioners in Kelantan, Malaysia. International Journal of Collaborative Research on Internal Medicine & Public Health, 5(2), 157-167.
- Balçık, B., Özmemiş, Ç., Çelik, Ö., & Çifçili, S. S. (2022). Aile Sağlığı Merkezlerinde Covid-19 aşılama sürecinin değerlendirilmesi: Tanımlayıcı bir çalışma. The Journal of Turkish Family Physician, 13(3), 84-95. DOI: 10.15511/tjtfp.22.00384
- Berhane, Y., & Demissie, M. (2000). Cold chain status at immunisation centres in Ethiopia. East African Medical Journal, 77(9), 476-479. DOI: 10.4314/eamj.v77i9.46692
- Çelik, Ç., & Ateş, M. (2022). Aşı Paradoksu. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 177-182. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2039087
- de Timóteo Mavimbe, J. C., & Bjune, G. (2007). Cold chain management: knowledge and practices in primary health care facilities in Niassa, Mozambique. Ethiopian Journal of Health Development, 21(2), 1-6. https://www.ajol.info/index.php/ejhd/article/view/10040
- Dizbay, İ. E., & Öztürkoğlu, Ö. (2021). Aşı tedarik zinciri süreçleri: karşılaşılan sorunlar ve dijital çözümler. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(62), 922-944.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1191826
- Doğru Kızılkaya, E. (2016). Aile hekimliğinde disiplin hükümleri ve ihtar puanları. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 28, 471-495).https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/981958
- Efe, E., Öncel, S., & Ozer, Z. C. (2008). What do midwives in one region in Turkey know about cold chain?. Midwifery, 24(3), 328-334. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0266613806001306
- GBP (Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi). (2009). T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara. (Güncellenme Tarihi 16 Temmuz 2018) https://khgmsaglikhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR-42937/genisletilmis-bagisiklama-programi-genelgesi.html
- Hasanoğlu, E. (2013). Pratik Aşı Bilgileri, Güneş Tıp Kitapevi, Ankara.
- Hasar, M., Özer, Z. Y., & Bozdemir, N. (2021). Aşı reddi nedenleri ve aşılar hakkındaki görüşler. Cukurova Medical Journal, 46(1), 166-176. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1274941
- İpekçi, E., & Tanyaş, M. (2021). Soğuk zi̇nci̇r loji̇sti̇ği̇ uygulamalari ve Türki̇ye’de soğuk zi̇nci̇r loji̇sti̇ği̇ni̇n swot analizi̇. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 46-64.
- Kıyan, A. (2001). Istanbul İli Küçükçekmece İlçesi Sağlık Grup Başkanlığı bölgesinde soğuk zincir. Uzmanlık tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ABD. İstanbul. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/37479.pdf
- Korucuk, S. (2018). Soğuk zincir taşımacılığı yapan işletmelerde 3pl firma seçimi: İstanbul örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 341-366. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2154276
- Küçüktürkmen, B., & Bozkır, A. (2018). Özel saklama koşulu gerektiren veya soğuk zincire tabi ilaçlar ve uygulamalar açısından değerlendirmeler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 75(3), 305-322). https://jag.journalagent.com/turkhijyen/pdfs/THDBD_75_3_225_322.pdf#page=93
- Lorenc, A., Czuba, M., & Szarata, J. (2021). Big data analytics and anomaly prediction in the cold chain to supply chain resilience. FME Transactions, 49(2), 315-326. https://scindeks-clanci.ceon.rs/data/pdf/1451-2092/2021/1451-20922102315L.pdf
- Matthias, D.M., Robertson, J., Garrison, M.M., Newland, S., Nelson, C. (2007). Freezing temperatures in the vaccine cold chain: a systematic literature review. Vaccine, 25, 3980- 3986. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X07002289
- Naik, A. K., Rupani, M. P., & Bansal, R. K. (2013). Evaluation of vaccine cold chain in urban health centers of municipal corporation of Surat city, Western India. International journal of preventive medicine, 4(12), 1395–1401. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3898445/
- Özbek, K., Geliş, K., & Özyurt, Ö. (2022). Termoelektrik soğutucuların aşı soğuk zincir sürecinde kullanılması. Abant Sağlık Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, 2(1), 10-17. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2510730
- Pambudi, N. A., Sarifudin, A., Gandidi, I. M., & Romadhon, R. (2022). Vaccine cold chain management and cold storage technology to address the challenges of vaccination programs. Energy Reports, 8, 955-972. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352484721014785
- Resmi Gazete. (2013). Aile hekimliği uygulama yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=17051&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (Erişim tarihi: 10.02.2023)
- Sachdeva, S., & Datta, U. (2010). Status of vaccine cold chain maintenance in Delhi, India. Indian Journal of Medical Microbiology, 28(2), 184-185. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2483841
- Samant, Y., Lamjewar, H., Block, L., Parker, D., Stein, B., & Tomar, G. (2007). Relationship between vaccine vial monitors and cold chain infrastructure in a rural district of India. Rural and Remote Health, 7(1), 1-14. https://search.informit.org/doi/abs/10.3316/INFORMIT.497090425852712
- Sekreter, Ö. (2008). Zonguldak ili merkez ilçesinde bağışıklama hizmeti veren 1. basamak sağlık kurumlarında soğuk zincirin değerlendirilmesi ve sağlık personelinin bilgi durumu, Yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
- Sharma, H., Garg, R., Sewani, H., & Kashef, R. (2023). Towards a sustainable and ethical supply chain management: the potential of ıot solutions. Cornell University arXiv preprint arXiv:2303.18135, 1-9. https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/2303/2303.18135.pdf
- Soh, Z. H. C., Zamri, L. B. M., Sulaiman, S. N., CheAbdullah, S. A., Yahaya, S. Z., & Ibrahim, M. N. (2022). Cold chain management system via low power wide area network and IoT. IEEE Xplore. 1-6. https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/9704002
- Uzun, E. (2007). Isparta il ve ilçe merkezindeki “Aile Sağlığı Merkezlerinde” soğuk zincir, mevcut durum ve uygulamalar. Yayınlanmamış, uzmanlık tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Isparta. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
- Velipaşaoğlu, S. (2020). Aşı immünitesi ve yanıtını etkileyen faktörler. Osmangazi Tıp Dergisi Sosyal Pediatri Özel Sayısı, 1-5. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/948342
- UNICEF (Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu/. (2010). Handbook for Vaccine & Cold Chain Handlers, Department of Health & Family Welfare Ministry of Health and Family Welfare Government of India. https://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PA00JVPG.pdf
- WHO (World Health Organization). (2016). Achieving immunization targets with the comprehensive effective vaccine management (EVM) framework: WHO/UNICEF joint statement (No. WHO/IVB/16.09). World Health Organization. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/254717/WHO-IVB?sequence=1
- Yakum, M. N., Ateudjieu, J., Walter, E. A., & Watcho, P. (2015). Vaccine storage and cold chain monitoring in the North West region of Cameroon: a cross sectional study. BMC Research Notes, 8(145), 1-7. https://bmcresnotes.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13104-015-1109-9
Aile Sağlığı Merkezlerinde Çalışan Sağlık Profesyonellerinin Soğuk Zincir Konusundaki Bilgilerinin Belirlenmesi
Öz
Araştırma, aile sağlığı merkezlerinde çalışan sağlık profesyonellerinin soğuk zincir konusundaki bilgilerinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Çalışmanın örneklemine bir il merkezinin aile sağlığı merkezlerinde aile hekimi (76) ve aile sağlığı elemanı olarak çalışan (93) ve onam veren toplam 169 sağlık profesyoneli alındı. Veriler; Kişisel Bilgi Formu ve Soğuk Zincir Bilgi Formu ile yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde; sayı, yüzde Ki- kare testi, ortalama, Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis testi kullanıldı ve p<0,05 olarak alındı. Soğuk zincir bilgi formundan sağlık profesyonellerinin aldıkları puan ortalaması 6,59± 2,20 olup soğuk zincir bilgi düzeylerinin orta derecede olduğu belirlendi. Sağlık profesyonellerinin cinsiyeti, yaşı, öğrenim ve meslek durumu, meslekte ve kurumda çalışma yılı, soğuk zincir sorumluluğu yapma ve soğuk zincir ile ilgili eğitime katılma durumları soğuk zincir bilgi formundan aldıkları puan ortalamalarını etkilemedi (p>0,05). Sağlık profesyonellerinin tamamı aşıların buzdolabına konulacağı rafı, çoğunluğu soğuk zincirin tanımını, soğuk zincir sorumlusunun görevini, ışıktan etkilenen aşıları, donmaya en duyarlı aşıları, aşıların aşı dolabında kaplaması gereken toplam hacmi bilemedi. Profesyonellerin yarısından fazlasının da buz akülerinin aşı nakil kaplarına konulmadan oda ısısında bekletilme süresini, aşı dolabı ile duvar arasındaki mesafeyi, kızamık aşısının sulandırıldıktan sonra ne kadar süre içerisinde uygulanması gerektiğini, buz akülerinin buzlukta dondurulma süresini ve buzdolabının dondurucu bölmesinin ısısını bilmediği saptandı. Mevcut bilgilerin istendik düzeyde olmaması nedeniyle Sağlık Bakanlığının aile sağlığı merkezlerinde çalışan sağlık profesyonellerine soğuk zincirin tanımı, önemi ve uygulama esasları ile ilgili hizmet içi eğitimler vermesi ve bunu periyodik olarak tekrarlaması önerilir.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Uygulama öncesi araştırmaya katılan Aile Hekimleri ve Aile Sağlığı Elemanlarına araştırmanın amacı açıklanmış, gönüllü ve istekli olmalarına özen gösterilmiş, bilgilendirilmi olurları alınmıştır Araştırmanın yürütülebilmesi için T.C Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı, Sivas Halk Sağlığı Müdürlüğü, Aile Sağlığı Merkezlerinden izinler alınmıştır. Ayrıca Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurulu’ndan gerekli yasal izinler alınmıştır (Tarih:27.03.2014 Karar no:2014-03/16).
Kaynakça
- Alparslan, Ö., Demirel, Y., & Ayvaz, A. (2012). Determining the knowledge levels of midwives about vaccines in Sivas, Turkey. Scientific Research and Essays, 7(44), 3809-3815. DOI: 10.5897/SRE12.218
- Ashok, A., Brison, M., & LeTallec, Y. (2017). Improving cold chain systems: Challenges and solutions. Vaccine, 35(17), 2217-2223. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X16307307
- Azira, B., Norhayati, M. N., & Norwati, D. (2013). Knowledge, attitude and adherence to cold chain among general practitioners in Kelantan, Malaysia. International Journal of Collaborative Research on Internal Medicine & Public Health, 5(2), 157-167.
- Balçık, B., Özmemiş, Ç., Çelik, Ö., & Çifçili, S. S. (2022). Aile Sağlığı Merkezlerinde Covid-19 aşılama sürecinin değerlendirilmesi: Tanımlayıcı bir çalışma. The Journal of Turkish Family Physician, 13(3), 84-95. DOI: 10.15511/tjtfp.22.00384
- Berhane, Y., & Demissie, M. (2000). Cold chain status at immunisation centres in Ethiopia. East African Medical Journal, 77(9), 476-479. DOI: 10.4314/eamj.v77i9.46692
- Çelik, Ç., & Ateş, M. (2022). Aşı Paradoksu. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 177-182. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2039087
- de Timóteo Mavimbe, J. C., & Bjune, G. (2007). Cold chain management: knowledge and practices in primary health care facilities in Niassa, Mozambique. Ethiopian Journal of Health Development, 21(2), 1-6. https://www.ajol.info/index.php/ejhd/article/view/10040
- Dizbay, İ. E., & Öztürkoğlu, Ö. (2021). Aşı tedarik zinciri süreçleri: karşılaşılan sorunlar ve dijital çözümler. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(62), 922-944.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1191826
- Doğru Kızılkaya, E. (2016). Aile hekimliğinde disiplin hükümleri ve ihtar puanları. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 28, 471-495).https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/981958
- Efe, E., Öncel, S., & Ozer, Z. C. (2008). What do midwives in one region in Turkey know about cold chain?. Midwifery, 24(3), 328-334. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0266613806001306
- GBP (Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi). (2009). T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara. (Güncellenme Tarihi 16 Temmuz 2018) https://khgmsaglikhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR-42937/genisletilmis-bagisiklama-programi-genelgesi.html
- Hasanoğlu, E. (2013). Pratik Aşı Bilgileri, Güneş Tıp Kitapevi, Ankara.
- Hasar, M., Özer, Z. Y., & Bozdemir, N. (2021). Aşı reddi nedenleri ve aşılar hakkındaki görüşler. Cukurova Medical Journal, 46(1), 166-176. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1274941
- İpekçi, E., & Tanyaş, M. (2021). Soğuk zi̇nci̇r loji̇sti̇ği̇ uygulamalari ve Türki̇ye’de soğuk zi̇nci̇r loji̇sti̇ği̇ni̇n swot analizi̇. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 46-64.
- Kıyan, A. (2001). Istanbul İli Küçükçekmece İlçesi Sağlık Grup Başkanlığı bölgesinde soğuk zincir. Uzmanlık tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ABD. İstanbul. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/37479.pdf
- Korucuk, S. (2018). Soğuk zincir taşımacılığı yapan işletmelerde 3pl firma seçimi: İstanbul örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 341-366. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2154276
- Küçüktürkmen, B., & Bozkır, A. (2018). Özel saklama koşulu gerektiren veya soğuk zincire tabi ilaçlar ve uygulamalar açısından değerlendirmeler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 75(3), 305-322). https://jag.journalagent.com/turkhijyen/pdfs/THDBD_75_3_225_322.pdf#page=93
- Lorenc, A., Czuba, M., & Szarata, J. (2021). Big data analytics and anomaly prediction in the cold chain to supply chain resilience. FME Transactions, 49(2), 315-326. https://scindeks-clanci.ceon.rs/data/pdf/1451-2092/2021/1451-20922102315L.pdf
- Matthias, D.M., Robertson, J., Garrison, M.M., Newland, S., Nelson, C. (2007). Freezing temperatures in the vaccine cold chain: a systematic literature review. Vaccine, 25, 3980- 3986. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X07002289
- Naik, A. K., Rupani, M. P., & Bansal, R. K. (2013). Evaluation of vaccine cold chain in urban health centers of municipal corporation of Surat city, Western India. International journal of preventive medicine, 4(12), 1395–1401. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3898445/
- Özbek, K., Geliş, K., & Özyurt, Ö. (2022). Termoelektrik soğutucuların aşı soğuk zincir sürecinde kullanılması. Abant Sağlık Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, 2(1), 10-17. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2510730
- Pambudi, N. A., Sarifudin, A., Gandidi, I. M., & Romadhon, R. (2022). Vaccine cold chain management and cold storage technology to address the challenges of vaccination programs. Energy Reports, 8, 955-972. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352484721014785
- Resmi Gazete. (2013). Aile hekimliği uygulama yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=17051&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (Erişim tarihi: 10.02.2023)
- Sachdeva, S., & Datta, U. (2010). Status of vaccine cold chain maintenance in Delhi, India. Indian Journal of Medical Microbiology, 28(2), 184-185. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2483841
- Samant, Y., Lamjewar, H., Block, L., Parker, D., Stein, B., & Tomar, G. (2007). Relationship between vaccine vial monitors and cold chain infrastructure in a rural district of India. Rural and Remote Health, 7(1), 1-14. https://search.informit.org/doi/abs/10.3316/INFORMIT.497090425852712
- Sekreter, Ö. (2008). Zonguldak ili merkez ilçesinde bağışıklama hizmeti veren 1. basamak sağlık kurumlarında soğuk zincirin değerlendirilmesi ve sağlık personelinin bilgi durumu, Yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
- Sharma, H., Garg, R., Sewani, H., & Kashef, R. (2023). Towards a sustainable and ethical supply chain management: the potential of ıot solutions. Cornell University arXiv preprint arXiv:2303.18135, 1-9. https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/2303/2303.18135.pdf
- Soh, Z. H. C., Zamri, L. B. M., Sulaiman, S. N., CheAbdullah, S. A., Yahaya, S. Z., & Ibrahim, M. N. (2022). Cold chain management system via low power wide area network and IoT. IEEE Xplore. 1-6. https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/9704002
- Uzun, E. (2007). Isparta il ve ilçe merkezindeki “Aile Sağlığı Merkezlerinde” soğuk zincir, mevcut durum ve uygulamalar. Yayınlanmamış, uzmanlık tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Isparta. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
- Velipaşaoğlu, S. (2020). Aşı immünitesi ve yanıtını etkileyen faktörler. Osmangazi Tıp Dergisi Sosyal Pediatri Özel Sayısı, 1-5. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/948342
- UNICEF (Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu/. (2010). Handbook for Vaccine & Cold Chain Handlers, Department of Health & Family Welfare Ministry of Health and Family Welfare Government of India. https://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PA00JVPG.pdf
- WHO (World Health Organization). (2016). Achieving immunization targets with the comprehensive effective vaccine management (EVM) framework: WHO/UNICEF joint statement (No. WHO/IVB/16.09). World Health Organization. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/254717/WHO-IVB?sequence=1
- Yakum, M. N., Ateudjieu, J., Walter, E. A., & Watcho, P. (2015). Vaccine storage and cold chain monitoring in the North West region of Cameroon: a cross sectional study. BMC Research Notes, 8(145), 1-7. https://bmcresnotes.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13104-015-1109-9
Toplam 33 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 26 Aralık 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 |
