Hemodiyaliz Hastalarında Bulantı-Kusma Yönetiminde Yaklaşımlar/Approaches in Management of Nausea-Vomiting in Hemodialysis Patients

Dilek Akyol; Rabia Seçgin; Yasemin Tokem

doi:10.47565/ndthdt.2022.55

Derleme

Approaches in Management of Nausea-Vomiting in Hemodialysis Patients

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 2, 66 - 74, 31.05.2022

Dilek Akyol Rabia Seçgin Yasemin Tokem

https://doi.org/10.47565/ndthdt.2022.55

Öz

Chronic kidney disease, which is common in the world and in our country, is the progressive and irreversible deterioration of kidney functions, resulting in the loss of the kidney's function of maintaining metabolic and electrolyte balance. Hemodialysis is commonly the most used renal replacement treatment in chronic renal failure, which removes waste and toxic substances from the body and maintains homeostasis. While the symptoms that occur as a result of kidney disease are tried to be kept under control with the hemodialysis treatment, the treatment phase reveals different complications. These complications include many physical or psychological problems that affect the quality of life such as hypotension, pain, muscle cramps, nausea, vomiting, dry skin, itching, sleep problems, fatigue, constipation, diarrhea, emotional and sexual problems. It is observed that patients experience hemodialysis-related nausea-vomiting before, during, and after hemodialysis. Effective and correct execution of symptom management; it has an important place in increasing the quality of life and comfort of its patients, in the execution of the treatment without interruption, and in preventing additional health problems. Therefore, this article evaluates the treatment approaches for the symptom of nausea-vomiting management that is common in hemodialysis.

Anahtar Kelimeler

Hemodialysis,, Nausea,, Vomiting,, Symptom Management, Nursing

Kaynakça

1. Akgöz N, Arslan S. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda yaşanan semptomların incelenmesi. Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireleri Derneği Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2017;1(12):20-28.
2. Birol L, Çınar Pakyüz S. İdrar yolları- Böbrek hastalıkları, tedavisi ve hemşirelik bakımı. Akdemir N, ed. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 7. Baskı. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2021. s.758-787.
3. Süleymanlar G, Ateş K, Seyahi N, Koçyiğit İ. Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon. T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği Ortak Raporu 2020. ISBN:978-605-62465-0-0. Ankara 2021. Erişim: https://nefroloji.org.tr/uploads/ folders/file/ REGISTRY_2020.pdf. Erişim Tarihi: 15.03.2022.
4. Demir Dikmen R. (2020). Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların yaşadığı semptomların konfor düzeyine etkisi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi.
5. Aktepe M, Akdeniz YS, İpekci A, Cakmak F, Altıparmak MR, İkizceli İ. Analysis of patients who underwent hemodialysis in the emergency department. Phoneix Medical Journal. 2020;2(3):145-51. DOI: 10.38175/phnx.790591
6. Raja SM, Seyoum Y. Intradialytic complications among patients on twice-weekly maintenance hemodialysis: an experience from a hemodialysis center in Eritrea. BMC Nephrology. 2020; 21:163. DOI: 10.1186/s12882-020-01806-9
7. Hindistan S, Deniz A. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda semptom değerlendirmesi. Bezmialem Science. 2018;6:112-8. DOI: 10.14235/bs.2018.1530
8. Habas E, Rayani A, Alkanonie W, Habas A, Alzoukie E, Razeik S, et al. Common complications during hemodialysis session; single central experience. Austin Journal of Nephrology and Hypertension. 2019; 6(1):1078.
9. Ali M, Ejaz A, Iram H, Solangi SA, Junejo AM, Solangi SA. Frequency of Intradialytic complications in patients of end-stage renal disease on maintenance hemodialysis. Cureus. 2021; 13(1):12641. DOI: 10.7759/cureus.12641
10. Chong VH, Tan J. Prevalence of gastrointestinal and psychosomatic symptoms among Asian patients undergoing regular hemodialysis. Nephrology. 2013;18(2):97-103. DOI: 10.1111/nep.12000
11. Mirzaei DR, Azimian M. Neurological complications of hemodialysis in hemodialysis patients. Iran J Neurosurg. 2009;8:458-64.
12. Asgai MR, Asgari, F, Ghods AA, Ghorbani R, Hosmand Motlagh, N, Rahaei F. Incidence and severity of nausea and vomiting in a group of maintenance hemodialysis patients. Journal of Renal Injury Prevention. 2017;6(1):49-55. DOI: 10.15171/jrip.2017.09
13. Fathurrohman MR, Suparti S. Analysis on factors affecting nausea and vomiting severity suffered by patients in the early phase of hemodialysis therapy. Proceedings Series on Health & Medical Science. 2020;1. DOI: 10.30595/pshms.v1i.29
14. Arslan G. Postoperatif bulantı kusma ve tedavisi. Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s.231.
15. Singh P, Yoon SS, Kuo B. Nausea: a review of pathophysiology and therapeutics. Therapeutic Advances in Gastroenterology. 2016;9(1): 98-112. DOI: 10.1177/ 1756283X15618131
16. Özer Z, Yangöz ŞT. Hemodiyaliz hastalarında kanıta dayalı semptom yönetimi: bulantı kusma. Yutsever S, ed. Hemodiyaliz Hastalarında Kanıta Dayalı Semptom Yönetimi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2018. s.9-15.
17. Denholm L, Gallagher G. Physiology and pharmacology of nausea and vomiting. Anaesthesia & Intensive Care Medicine. 2021;22(10):663-66. DOI: 10.1016/j.mpaic.2021.07.002
18. Öçal D. Bulantı-kusmayla gelen hastaya multidisipliner yaklaşım (Psodoobstruksiyon bulantı-kusma ilişkisi). Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s.85-86.
19. Şişman H. (2015). Barf bulantı ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi. Acıbadem Üniversitesi.
20. Tanyeli A, Güler MC. Kusmanın fizyolojisi. Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s.13-19.
21. Yoldaş M, Üriner Sistem Hastalıklarında Bulantı Kusma. Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s. 215-22.
22. Arslan A. Metabolik Bozukluklara Bağlı Bulantı Kusma Üremi Hiperkalsemi Hiponatremi. Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s. 137-148.
23. Gürsoy A. Bulantı kusmada ilaç tedavisi. İyigün E, Taştan S, ed. Abrams’ın Klinik İlaç Tedavisi. 10. Baskı. Ankara: Akademisyen A.Ş; 2014673-684.
24. Gümüş T. Akut kolesistit ve kolanjitte bulantı kusma ilişkisi. Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s.104.
25. Aygin D. Bulantı ve Kusma. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi. 2016;20(1):44-56.
26. Erdoğan Yüce G, Muz G. Kanser hastalarında tedaviye bağlı bulantı ve kusmanın yönetimi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2020; 9(2):116-24. DOI: 10.17100/nevbiltek.697291
27. Genç A. (2011). Kemoterapi alan hastalarda bulantı- kusmanın önlenmesinde akupressure’ın etkinliği. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi.
28. Ljutić D, Perković D, Rumboldt Z, Bagatin J, Hozo I, Pivac N. Comparison of ondansetron with metoclopramide in the symptomatic relief of uremia-induced nausea and vomiting. Kidney Blood Press Research. 2002;25(1):61–4. DOI: 10.1159/000049437
29. Douglas C, Murtagh FE, Chambers EJ, Howse M, Ellershaw J. Symptom management for the adult patient dying with advanced chronic kidney disease: a review of the literature and development of evidence-based guidelines by a United Kingdom Expert Consensus Group. Palliat Med. 2009;23(2):103-10. DOI: 10.1177/0269216308100247.
30. Koca Kutlu A, Eren AG. Effects of music on complications during hemodialysis for chronic renal failure patients. Hemodialysis International. 2014;18(4):777-784. DOI: 10.1111/hdi.12161
31. Naseri-Salahshour V, Sajadi M, Abedi A, Fournier A, Saeidi N. Reflexology as an adjunctive nursing intervention for management of nausea in hemodialysis patients:A randomized clinical trial.Complementary Therapies in Clinical Practice. 2019;36:29-33.
32. Ropyanto CB, Sumarsih, Kusumaningrum NSD, Hidayati W. Effects of Benson’s Relaxation Technique on Nausea in Patients with Chronic Kidney Disease Undergoing Hemodialysis. KnE Life Sciences. 2019;4(13):520-8. DOI: 10.18502/kls.v4i13.528
33. Asgari MR, Asgari F, Ghods AA, Ghorbani, Motlagh NH. The effect of acupressure on the severity of nausea during hemodialysis. Crescent Journal of Medical and Biological Sciences. 2020; (7)1: 77–81. DOI: 10.1016/j.ctcp.2019.04.006

Hemodiyaliz Hastalarında Bulantı-Kusma Yönetiminde Yaklaşımlar/Approaches in Management of Nausea-Vomiting in Hemodialysis Patients

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 2, 66 - 74, 31.05.2022

Dilek Akyol Rabia Seçgin Yasemin Tokem

https://doi.org/10.47565/ndthdt.2022.55

Öz

Dünyada ve ülkemizde yaygın olarak görülen kronik böbrek hastalığı, böbreğin metabolik ve elektrolit dengesini sürdürme işlevinin kaybolması ile sonuçlanan, böbrek fonksiyonlarının ilerleyici ve geriye dönüşsüz olarak bozulmasıdır. Kronik böb-rek hastalığında vücuttan atık ve toksik maddelerin uzaklaştırıl-ması ile homeostasizin sürdürülmesini sağlayan ve en sık uygulanan renal replasman tedavisi hemodiyalizdir. Böbrek has-talığı sonucunda gelişen semptomlar, hemodiyaliz tedavisi ile kontrol altında tutulmaya çalışılırken, tedavi aşaması farklı komplikasyonları ortaya çıkarmaktadır. Bu komplikasyonlar hipotansiyon, ağrı, kas krampları, bulantı, kusma, ciltte kuruluk, kaşıntı, uyku sorunları, yorgunluk, konstipasyon, diyare, emos-yonel ve cinsel problemler gibi yaşam kalitesini etkileyen çok sayıda fiziksel veya psikolojik sorunu içermektedir. Hastaların hemodiyaliz öncesinde, sırasında ve sonrasında hemodiyalizle ilişkili bulantı-kusma deneyimledikleri görülmektedir. Semptom yönetiminin etkin ve doğru yürütülmesi; hastalarının yaşam kalitesi ve konforunun artmasında, tedavinin aksamadan yürü-tülmesinde ve ek sağlık sorunlarını önlemede önemli yere sahiptir. Bu nedenle bu derlemede, hemodiyalizde yaygın görülen bulantı-kusma semptomunun yönetimine yönelik tedavi yaklaşımları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz,, Bulantı,, Kusma,, Semptom Yönetimi, Hemşirelik

Kaynakça

1. Akgöz N, Arslan S. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda yaşanan semptomların incelenmesi. Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireleri Derneği Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2017;1(12):20-28.
2. Birol L, Çınar Pakyüz S. İdrar yolları- Böbrek hastalıkları, tedavisi ve hemşirelik bakımı. Akdemir N, ed. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 7. Baskı. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2021. s.758-787.
3. Süleymanlar G, Ateş K, Seyahi N, Koçyiğit İ. Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon. T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği Ortak Raporu 2020. ISBN:978-605-62465-0-0. Ankara 2021. Erişim: https://nefroloji.org.tr/uploads/ folders/file/ REGISTRY_2020.pdf. Erişim Tarihi: 15.03.2022.
4. Demir Dikmen R. (2020). Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların yaşadığı semptomların konfor düzeyine etkisi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi.
5. Aktepe M, Akdeniz YS, İpekci A, Cakmak F, Altıparmak MR, İkizceli İ. Analysis of patients who underwent hemodialysis in the emergency department. Phoneix Medical Journal. 2020;2(3):145-51. DOI: 10.38175/phnx.790591
6. Raja SM, Seyoum Y. Intradialytic complications among patients on twice-weekly maintenance hemodialysis: an experience from a hemodialysis center in Eritrea. BMC Nephrology. 2020; 21:163. DOI: 10.1186/s12882-020-01806-9
7. Hindistan S, Deniz A. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda semptom değerlendirmesi. Bezmialem Science. 2018;6:112-8. DOI: 10.14235/bs.2018.1530
8. Habas E, Rayani A, Alkanonie W, Habas A, Alzoukie E, Razeik S, et al. Common complications during hemodialysis session; single central experience. Austin Journal of Nephrology and Hypertension. 2019; 6(1):1078.
9. Ali M, Ejaz A, Iram H, Solangi SA, Junejo AM, Solangi SA. Frequency of Intradialytic complications in patients of end-stage renal disease on maintenance hemodialysis. Cureus. 2021; 13(1):12641. DOI: 10.7759/cureus.12641
10. Chong VH, Tan J. Prevalence of gastrointestinal and psychosomatic symptoms among Asian patients undergoing regular hemodialysis. Nephrology. 2013;18(2):97-103. DOI: 10.1111/nep.12000
11. Mirzaei DR, Azimian M. Neurological complications of hemodialysis in hemodialysis patients. Iran J Neurosurg. 2009;8:458-64.
12. Asgai MR, Asgari, F, Ghods AA, Ghorbani R, Hosmand Motlagh, N, Rahaei F. Incidence and severity of nausea and vomiting in a group of maintenance hemodialysis patients. Journal of Renal Injury Prevention. 2017;6(1):49-55. DOI: 10.15171/jrip.2017.09
13. Fathurrohman MR, Suparti S. Analysis on factors affecting nausea and vomiting severity suffered by patients in the early phase of hemodialysis therapy. Proceedings Series on Health & Medical Science. 2020;1. DOI: 10.30595/pshms.v1i.29
14. Arslan G. Postoperatif bulantı kusma ve tedavisi. Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s.231.
15. Singh P, Yoon SS, Kuo B. Nausea: a review of pathophysiology and therapeutics. Therapeutic Advances in Gastroenterology. 2016;9(1): 98-112. DOI: 10.1177/ 1756283X15618131
16. Özer Z, Yangöz ŞT. Hemodiyaliz hastalarında kanıta dayalı semptom yönetimi: bulantı kusma. Yutsever S, ed. Hemodiyaliz Hastalarında Kanıta Dayalı Semptom Yönetimi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2018. s.9-15.
17. Denholm L, Gallagher G. Physiology and pharmacology of nausea and vomiting. Anaesthesia & Intensive Care Medicine. 2021;22(10):663-66. DOI: 10.1016/j.mpaic.2021.07.002
18. Öçal D. Bulantı-kusmayla gelen hastaya multidisipliner yaklaşım (Psodoobstruksiyon bulantı-kusma ilişkisi). Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s.85-86.
19. Şişman H. (2015). Barf bulantı ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi. Acıbadem Üniversitesi.
20. Tanyeli A, Güler MC. Kusmanın fizyolojisi. Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s.13-19.
21. Yoldaş M, Üriner Sistem Hastalıklarında Bulantı Kusma. Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s. 215-22.
22. Arslan A. Metabolik Bozukluklara Bağlı Bulantı Kusma Üremi Hiperkalsemi Hiponatremi. Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s. 137-148.
23. Gürsoy A. Bulantı kusmada ilaç tedavisi. İyigün E, Taştan S, ed. Abrams’ın Klinik İlaç Tedavisi. 10. Baskı. Ankara: Akademisyen A.Ş; 2014673-684.
24. Gümüş T. Akut kolesistit ve kolanjitte bulantı kusma ilişkisi. Özlü C, Alpay H, ed. Bulantı ve Kusmaya Multidisipliner Yaklaşım. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. s.104.
25. Aygin D. Bulantı ve Kusma. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi. 2016;20(1):44-56.
26. Erdoğan Yüce G, Muz G. Kanser hastalarında tedaviye bağlı bulantı ve kusmanın yönetimi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2020; 9(2):116-24. DOI: 10.17100/nevbiltek.697291
27. Genç A. (2011). Kemoterapi alan hastalarda bulantı- kusmanın önlenmesinde akupressure’ın etkinliği. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi.
28. Ljutić D, Perković D, Rumboldt Z, Bagatin J, Hozo I, Pivac N. Comparison of ondansetron with metoclopramide in the symptomatic relief of uremia-induced nausea and vomiting. Kidney Blood Press Research. 2002;25(1):61–4. DOI: 10.1159/000049437
29. Douglas C, Murtagh FE, Chambers EJ, Howse M, Ellershaw J. Symptom management for the adult patient dying with advanced chronic kidney disease: a review of the literature and development of evidence-based guidelines by a United Kingdom Expert Consensus Group. Palliat Med. 2009;23(2):103-10. DOI: 10.1177/0269216308100247.
30. Koca Kutlu A, Eren AG. Effects of music on complications during hemodialysis for chronic renal failure patients. Hemodialysis International. 2014;18(4):777-784. DOI: 10.1111/hdi.12161
31. Naseri-Salahshour V, Sajadi M, Abedi A, Fournier A, Saeidi N. Reflexology as an adjunctive nursing intervention for management of nausea in hemodialysis patients:A randomized clinical trial.Complementary Therapies in Clinical Practice. 2019;36:29-33.
32. Ropyanto CB, Sumarsih, Kusumaningrum NSD, Hidayati W. Effects of Benson’s Relaxation Technique on Nausea in Patients with Chronic Kidney Disease Undergoing Hemodialysis. KnE Life Sciences. 2019;4(13):520-8. DOI: 10.18502/kls.v4i13.528
33. Asgari MR, Asgari F, Ghods AA, Ghorbani, Motlagh NH. The effect of acupressure on the severity of nausea during hemodialysis. Crescent Journal of Medical and Biological Sciences. 2020; (7)1: 77–81. DOI: 10.1016/j.ctcp.2019.04.006

Toplam 33 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Hemşirelik
Bölüm	Makale
Yazarlar	Dilek Akyol 0000-0002-8398-7730 Rabia Seçgin 0000-0002-6830-8699 Yasemin Tokem 0000-0001-9140-2846
Yayımlanma Tarihi	31 Mayıs 2022
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2022 Cilt: 17 Sayı: 2

Kaynak Göster

Vancouver	Akyol D, Seçgin R, Tokem Y. Hemodiyaliz Hastalarında Bulantı-Kusma Yönetiminde Yaklaşımlar/Approaches in Management of Nausea-Vomiting in Hemodialysis Patients. NefroHemDergi. 2022;17(2):66-74.

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin

Nefroloji Hemşireliği Dergisi/ Journal of Nephrology Nursing Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.