Öz
In this study, the burnout levels of healthcare professionals working in city center of Sivas and the factors influencing the burnout level were examined. Totally 2,927 healthcare professionals are working in city center of Sivas. Sample size was determined as 496 individuals. Stratified sampling method based on the profession groups was employed, and the selection of individuals from each of profession groups was made using simple random sampling method. In survey form, Maslach Burnout Scale was used in order to determine the level of burnout. The data analysis was performed using SPSS Version 20.0 software. In analyzing the data, Chi-Square test, variance analysis, Kruskall-Wallis test, t-test, and correlation test were used. Of 496 individuals involved in this study, 23.3% were physician, 22.4% were nurse, 15.4% were midwife, 6.4% were security personnel, 1.5% were laboratorian, and 27.6% were the other healthcare personnel. No difference was observed between marital status and age of healthcare personnel and emotional exhaustion, desensitization, and decrease in personal success (three sub-dimensions of burnout) (p>0.05). Given the gender-based distribution of burnout, no statistically significant difference was found in terms of emotional exhaustion and decrease in personal success (p>0.05). But, however, it was observed that men desensitized more than women did (p<0.05). Considering the effects of educational status of healthcare professionals on the level of burnout, it was observed that desensitization increased and personal success decreased as the educational status arose (p<0.05). It was determined that emotional experienced mostly by security personnel and technicians, whereas decrease in personal success was experienced mostly by security personnel and desensitization was mostly experienced by physicians (p<0.05).It was found that higher level of decrease in personal success was observed in state hospitals and private hospitals (p<0.05). Emotional exhaustion, desensitization, and decrease in personal success were experienced by 112 Emergency Service personnel at most (p<0.05). It was concluded that burnout syndrome is an important problem for healthcare professionals.
Kaynakça
- 1. Akgün, E. (2006):Çatışma çözümü eğitiminin hemşirelerin çatışma çözüm becerisi yöntemi ve tükenmişlik düzeyine etkisinin incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Programı Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir, Türkiye 2. Akbolat M, Işık O, (2008): Sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeyleri: bir kamu hastanesi örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11, 229-54. 3. Aksayan S ,Hayran O.(1991): Pratisyen hekimlerde iş doyumu. Toplum ve Hekim; 6:16-17. 4. Alacacıoğlu, A., Yavuzsen, T., Diriöz, M., Öztop, İ. v Yılmaz, U. (2009): Burnout in nurses and physicians working at an oncology department. Psycho-Oncology, 18, 543–548. 5. Aslan, Ö., Lofçalı, A., Uğur, Ş. ve Tuğlu, A. (2005): Hemşirelerin Acil Serviste Şiddet İçeren Olgu Senaryolarına Yaklaşımları. Gülhane Tıp Dergisi, 47(1): 18-23. 6. Aydın, N, Taycan, O., Kutlu, L., Çimen, S (2006): Bir Üniversite Hastanesinde Çalisan Hemşirelerde Depresyon Düzeyinin Sosyo-Demografik Özelliklerle İlişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, Cilt:7, ss.100-108. 7. Aydın A. , Oğuzberk M.(2008): Ruh sağlığı çalışanlarında tükenmişlik, Klinik Psikiyatri. 2008;11:167-79. 8. Aytaç, S.; Bozkurt, V.; Bayram N. ve Bilgel, N. (2009) : Violence Against Health Workers at a University Hospital in Turkey, Journal Of The World Universities Forum, 2, 35-52. 9. Bakker AB, Demerouti E., F. Nachreiner and W.B. Schaufeli( 2001): ‘The job demands – resources model of burnout’, Journal of Applied Psychology 86, pp. 499–512. 10. Buğdaycı R, Kurt AÖ, Şaşmaz T, Öner S, Tamamoğulları N, Galioğlu C (2004): Mersin İlinde Görev Yapan Hekimlerde Ruhsal Tükenmişlik Durumu ve Etkileyen Faktörler. 9. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Özet Kitabı. Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Sayfa 307. 11. Cordes, C. L. Ve T. W. Dougherty (1993): “A Review and an Integration of Research on Job Burnout”, The Academy of Management Review, Vol. 18 (4), pp. 621 – 656. 12. Çam O, Akgün E, Babacan GA, Bilge A, Keskin GÜ(2005): Bir ruh sağlığı ve hastalıkları hastanesinde çalışan hekim ve hemşirelerin klinik ortamlarını değerlendirmeleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2005; 6: 213- 220. 13. Dale J ,Williams S. (2001): Incivility in the workplace: Incidence and impact. Journal of Occupational Health Psychology, 6, 64–80. doi:10.1037/1076-8998.6.1.64 14. Drabek, M., & Moœcicka, A., Merecz, D., (2009): Aggression at the workplace - psychological consequences of abusive encounter with co-workers and clients. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 22, 243–260. doi:10.2478/v10001-009-0027-2 15. Ergin S, Musal B, Elçi ÖÇ. (1995): Uzman hekimlerde mesleki doyum. Toplum ve Hekim 1995; 10:27. 16. Ergin C (1996) :Maslach tükenmişlik ölçeğinin Türkiye sağlık personeli normları. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 4 (1): 28-33. 17. Fresen, David ve Sarros, James C. (1989): “Sources of Burnout Among Educators”, Journal of Organizationa1l Behavior, 10 (2), April, 179-188. 18. Freudenberger HJ.(1974): Staff Burn-Out, Journal of Social Issues, 1974, 30 (1): 159-16 19. Girgin, G. Özbek, K., (1993): “Sağlık Bakanlığı İzmir İl Teşkilatında Çalışan Hekimlerde Tükenmişlik (Burnout) Sendromunun Araştırılması”, Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Ruh Sağlığı Bülteni. 20. Goolsby, Singh, Jagdip, Jerry R., ve Gary R. Rhoads. (1994): “Behavioral andPsychological Consequences of Boundary Spanning Burnout for Customer ServiceRepresentatives”, Journal of Marketing Research, Vol. XXXI, November, 558-569. 21. Günüşen N. ve Üstün B., (2008): Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11:4, 48-58 s. 22. Kaçmaz N (2005): Tükenmişlik (burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68: 29-32. 23. Kalemoğlu, M., Keskin, Ö. (2002): Acil serviste çalışanlarda stres faktörü ve tükenmişlik. Ulusal Travma Dergisi, 8, 215-219 24. Karlıdağ R, Ünal S ve Yoloğlu S (2000) : Hekimlerde iş doyumu ve tükenmişlik düzeyi. Türk Psikiyatri Dergisi, 11(1): 49- 57 25. Maslach, C, Jackson SE (1981): The measurement of experienced burnout. J Occup Behav, 2: 99-113. 26. Maslach C, Schaufeli WB, Leiter MP (2001): Job burnout. Annu Rev Psychol, 52: 397-422. 27. Maslach, Christina. (2003): “Job Burnout: New Directions in Research and Intervention”Current Directions in Psychological Science, Vol.12, 5, 189-192, 28. Metin, Ö., ve Özer, Ö.F. (2007): Hemşirelerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(1), 58-66. 29. Sağlık sen (2013): http://www.sagliksen.org.tr/cdn/uploads/gallery/pdf/d93e1bf8b763deaf975336fac812b829.pdf
- 30. Spector et al. (2007): Cross-national differences in relationships of work demands, job satisfaction and turnover intentions with work–family conflict. Personnel Psychology, 60, 805–835.
- 31. Torun, Alev (1997): “Stres ve Tükenmislik”, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi içinde, Ed.SunaTevrüz, 2.Baskı, Türk Psikologlar Dernegi ve Kalite Dernegi Ortak Yayını, İstanbul, 43-53.
Öz
Bir mesleğin tükenmişlik yaratmasının öncelikle, bireylerarası ilişkiler açısından yoğunluk ve önemli ölçüde iş stresi içermesine bağlı olduğu önemle vurgulanmaktadır. Bu çalışmada Sivas il merkezindeki sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeyi ve etkileyen faktörler araştırılmıştır. Sivas il merkezinde 2.927 sağlık çalışanı görev yapmaktadır. Örneklem büyüklüğü 496 kişi olarak saptanmıştır. Meslek gruplarına göre tabakalı örnekleme yöntemi uygulanmış ve her meslek grubundaki kişilerin seçimi basit rastgele örnekleme yöntemi ile yapılmıştır. Soru formunda tükenmişlik düzeyinin belirlenmesine yönelik olarak Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Veri analizi SPSS Version 20.0 programında yapılmıştır. Verilerin analizinde; kikare testi, varyans analizi, kruskall wallis varyans analizi, t testi ve korelasyon analizi uygulanmıştır. Çalışmaya alınan 496 kişinin %23,3’ü hekim, %22,4’ü hemşire, %15,4’ü ebe, %6,4’ü tekniker, %3,4’ü güvenlik, %1,5’i laborant ve %27,6’sını diğer sağlık çalışanları oluşturmaktadır. Tükenmişliğin üç alt boyutu olan duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarıda düşmenin sağlık çalışanlarının medeni durumu ve yaş faktörü ile arasında anlamlı bir farklılık tespit edilememiştir (p>0,05). Tükenmişliğin cinsiyet açısından dağılımına bakıldığında duygusal tükenme ve kişisel başarıda düşme açısından anlamlı bir fark bulunamamıştır (p>0,05). Ancak erkeklerin kadınlardan daha fazla duyarsızlaştığı görülmüştür (p<0,05). Sağlık çalışanların eğitim düzeylerinin tükenmişliğe etkisine bakıldığında, eğitim düzeyi arttıkça duyarsızlaşmanın arttığı ve kişisel başarının düştüğü görülmüştür (p<0,05). Duygusal tükenmeyi en çok güvenlik görevlileri ve teknisyenlerin, duyarsızlaşmayı en çok hekimlerin, kişisel başarıda düşmeyi ise en çok güvenlik görevlilerinin yaşadığı saptanmıştır (p<0,05).Kişisel başarıda devlet hastaneleri ve özel hastanelerde daha fazla düşme olduğu görülmüştür (p<0,05). Duygusal tükenme, duyarsızlaşmayı ve kişisel başarıda düşmeyi 112 sağlık çalışanlarının daha fazla yaşadığı tespit edilmiştir (p<0,05). Sonuç olarak sağlık çalışanlarında tükenmişlik sendromunun önemli bir sorun olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Akgün, E. (2006):Çatışma çözümü eğitiminin hemşirelerin çatışma çözüm becerisi yöntemi ve tükenmişlik düzeyine etkisinin incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Programı Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir, Türkiye 2. Akbolat M, Işık O, (2008): Sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeyleri: bir kamu hastanesi örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11, 229-54. 3. Aksayan S ,Hayran O.(1991): Pratisyen hekimlerde iş doyumu. Toplum ve Hekim; 6:16-17. 4. Alacacıoğlu, A., Yavuzsen, T., Diriöz, M., Öztop, İ. v Yılmaz, U. (2009): Burnout in nurses and physicians working at an oncology department. Psycho-Oncology, 18, 543–548. 5. Aslan, Ö., Lofçalı, A., Uğur, Ş. ve Tuğlu, A. (2005): Hemşirelerin Acil Serviste Şiddet İçeren Olgu Senaryolarına Yaklaşımları. Gülhane Tıp Dergisi, 47(1): 18-23. 6. Aydın, N, Taycan, O., Kutlu, L., Çimen, S (2006): Bir Üniversite Hastanesinde Çalisan Hemşirelerde Depresyon Düzeyinin Sosyo-Demografik Özelliklerle İlişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, Cilt:7, ss.100-108. 7. Aydın A. , Oğuzberk M.(2008): Ruh sağlığı çalışanlarında tükenmişlik, Klinik Psikiyatri. 2008;11:167-79. 8. Aytaç, S.; Bozkurt, V.; Bayram N. ve Bilgel, N. (2009) : Violence Against Health Workers at a University Hospital in Turkey, Journal Of The World Universities Forum, 2, 35-52. 9. Bakker AB, Demerouti E., F. Nachreiner and W.B. Schaufeli( 2001): ‘The job demands – resources model of burnout’, Journal of Applied Psychology 86, pp. 499–512. 10. Buğdaycı R, Kurt AÖ, Şaşmaz T, Öner S, Tamamoğulları N, Galioğlu C (2004): Mersin İlinde Görev Yapan Hekimlerde Ruhsal Tükenmişlik Durumu ve Etkileyen Faktörler. 9. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Özet Kitabı. Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Sayfa 307. 11. Cordes, C. L. Ve T. W. Dougherty (1993): “A Review and an Integration of Research on Job Burnout”, The Academy of Management Review, Vol. 18 (4), pp. 621 – 656. 12. Çam O, Akgün E, Babacan GA, Bilge A, Keskin GÜ(2005): Bir ruh sağlığı ve hastalıkları hastanesinde çalışan hekim ve hemşirelerin klinik ortamlarını değerlendirmeleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2005; 6: 213- 220. 13. Dale J ,Williams S. (2001): Incivility in the workplace: Incidence and impact. Journal of Occupational Health Psychology, 6, 64–80. doi:10.1037/1076-8998.6.1.64 14. Drabek, M., & Moœcicka, A., Merecz, D., (2009): Aggression at the workplace - psychological consequences of abusive encounter with co-workers and clients. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 22, 243–260. doi:10.2478/v10001-009-0027-2 15. Ergin S, Musal B, Elçi ÖÇ. (1995): Uzman hekimlerde mesleki doyum. Toplum ve Hekim 1995; 10:27. 16. Ergin C (1996) :Maslach tükenmişlik ölçeğinin Türkiye sağlık personeli normları. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 4 (1): 28-33. 17. Fresen, David ve Sarros, James C. (1989): “Sources of Burnout Among Educators”, Journal of Organizationa1l Behavior, 10 (2), April, 179-188. 18. Freudenberger HJ.(1974): Staff Burn-Out, Journal of Social Issues, 1974, 30 (1): 159-16 19. Girgin, G. Özbek, K., (1993): “Sağlık Bakanlığı İzmir İl Teşkilatında Çalışan Hekimlerde Tükenmişlik (Burnout) Sendromunun Araştırılması”, Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Ruh Sağlığı Bülteni. 20. Goolsby, Singh, Jagdip, Jerry R., ve Gary R. Rhoads. (1994): “Behavioral andPsychological Consequences of Boundary Spanning Burnout for Customer ServiceRepresentatives”, Journal of Marketing Research, Vol. XXXI, November, 558-569. 21. Günüşen N. ve Üstün B., (2008): Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11:4, 48-58 s. 22. Kaçmaz N (2005): Tükenmişlik (burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68: 29-32. 23. Kalemoğlu, M., Keskin, Ö. (2002): Acil serviste çalışanlarda stres faktörü ve tükenmişlik. Ulusal Travma Dergisi, 8, 215-219 24. Karlıdağ R, Ünal S ve Yoloğlu S (2000) : Hekimlerde iş doyumu ve tükenmişlik düzeyi. Türk Psikiyatri Dergisi, 11(1): 49- 57 25. Maslach, C, Jackson SE (1981): The measurement of experienced burnout. J Occup Behav, 2: 99-113. 26. Maslach C, Schaufeli WB, Leiter MP (2001): Job burnout. Annu Rev Psychol, 52: 397-422. 27. Maslach, Christina. (2003): “Job Burnout: New Directions in Research and Intervention”Current Directions in Psychological Science, Vol.12, 5, 189-192, 28. Metin, Ö., ve Özer, Ö.F. (2007): Hemşirelerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(1), 58-66. 29. Sağlık sen (2013): http://www.sagliksen.org.tr/cdn/uploads/gallery/pdf/d93e1bf8b763deaf975336fac812b829.pdf
- 30. Spector et al. (2007): Cross-national differences in relationships of work demands, job satisfaction and turnover intentions with work–family conflict. Personnel Psychology, 60, 805–835.
- 31. Torun, Alev (1997): “Stres ve Tükenmislik”, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi içinde, Ed.SunaTevrüz, 2.Baskı, Türk Psikologlar Dernegi ve Kalite Dernegi Ortak Yayını, İstanbul, 43-53.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Aralık 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 2 Sayı: 2 |
