Derleme
Yıl 2020,
Cilt: 5 Sayı: 3, 200 - 218, 30.12.2020
Öz
Amaç: Bu çalışmanın amacı kemoterapide ilaç güvenliği, sağlık çalışanların bu konudaki bilgi düzeyleri, uygulama hataları ve kullanılan güncel yaklaşımları vurgulamak için makalelerin sistematik biçimde incelenmesidir.
Yöntem: Bu çalışma Mart-Mayıs 2020 tarihleri arasında PubMed, Medline, Google Akademik, Cochrane ve Ulusal Tez Merkezi veri tabanları taranarak ulaşılan makalelerin incelenmesi ile gerçekleştirildi. Tarama “onkolojide ilaç güvenliği”, “kemoterapide ilaç güvenliği”, “kemoterapide ilaç güvenliği yenilikleri” anahtar kelimelerinin kombinasyonları kullanılarak yapıldı. Tarama sonucunda 5003 makaleye ulaşıldı. Anahtar kelimelerin genişletilmesi ile çalışmanın konusuyla ilgili 189 makaleye indirgeme yapıldı. Taranan yayınlardan çalışma kriterlerine uyan 6 makale değerlendirmeye alındı.
Bulgular: Bu sistematik inceleme sonucunda kemoterapide ilaç güvenliğine yönelik uygulamaların, ülkelerin ve hastanelerin koşullarına ve özelliklerine göre farklılık gösterdiği saptandı. Değerlendirmeye alınan çalışmalarda; hemşirelerin kemoterapide ilaç güvenliği ile ilgili hataları önlemede; eğitim ve teknoloji ile birlikte farklı yöntem ve uygulamaları hemşirelik girişimlerine entegre etmelerinin ve hemşirelik hizmetlerinde inovasyonu kullanmalarının etkili olduğu saptandı.
Sonuç: Konu ile ilgili çalışmaların incelenmesi ve sistematize edilmesi kemoterapide ilaç güvenliğinin sağlanmasına yönelik bilimsel kanıtlara ulaşılmasını sağlamıştır. Elde edilen bulgular onkolojinin klinik alanlarında ortaya çıkan sorunların çözümlerine yönelik önlemlerin planlama ve uygulama aşamalarında yararlı olabilir. Hemşirelerin güncel bilgileri takip etmeleri ve ilaç güvenliği ile ilgili inovatif yaklaşımları çalıştıkları birimlere uyarlamaları gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Olgun N, Şimşek H. (2010). Kemoterapi hazırlayan ve uygulayan hemşirelerin güvenlik önlemlerini kullanma durumları ve önlem almalarını etkileyen faktörler. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 1(1): 13-23.
- Singhvi , Rapalli VK, Nagpal , Dubey SK, Saha RN.(2020). Nanocharts as potentially targeted drug distribution in cancer treatment jaipur: Nanoscience in Medicine;.12(1) , 11497-11509. doi: 10.1039/d0nr00123f
- Korkmaz ÖY. (2008). Kemoterapi sırasında oluşan reaksiyonların kontrolüne yönelik hemşirelik girişimlerinin değerlendirilmesi İstanbul: T.C.İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi ;34.
- Tuna R. (2014). Onkoloji hemşireliğinde antineoplastik ilaçların güvenli kullanımı. Sağlık ve Hemşirelik Yönetim Dergisi. 1(2): 105-111. doi:10.5222/shyd.2014.105
- Vanneman D. (2012). Combining ımmunotherapy and targeted therapies in cancer treatment. Nat Rev Cancer. 12(4): 237-251. doi: 10.1038/nrc3237
- Baykara O. (2016). Kanser tedavisinde güncel yaklaşımlar. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 5(3): 154-165. doi: 10.5505/bsbd.2016.93823
- G. C. (2010). Onkoloji hemşireliğinde kanıta dayalı bakım. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 12
- Kayıkçı EE, Can G. (2020). Kanser hastalarında kemoterapi tedavisinebağlı gelişen periferal nöropatinin yönetiminde kanıta dayalı tamamlayıcı yaklaşımlar. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi. 17(1);59-65. doi:10.5222/head.2020.059
- Demircan Z. (2014). Kemoterapi hazırlamada robotik teknolojiler ve hemşirenin rolü. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hemşirelik E-Dergi. 2(1):36-47.
- Aslan Ö, Vural H, Kömürcü Ş, Özet A. (2006). Kemoterapi alan kanser hastalarına verilen eğitimin kemoterapi semptomlarına etkisi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 1(10): 15-28.
- Yener N. (2006). Kemoterapi uygulayan hemşirelerin bilgi düzeylerinin kemoterapi alan hastaların hemşirelik bakımından memnuniyet düzeylerine etkisi. Eskişehir: T.C. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi Hastalıklar Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi; 56
- Furue H. (2003). Chemotherapy cancer treatment during the past sixty years. Gan To Kagaku Ryoho. 30(10): 1404-1411.
- Fisun V, Seval Ç, Birol V. (2014). Sık karşılaşılan ilaç uygulama hataları ve ilaç güvenliği. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 5(4):271-275.
- Kubilay ŞD, Ergüney S. (2020). Kemoterapi tedavisi alan hastalarda progresif gevşeme egzersizleri ve yönlendirilmiş imgelem uygulamasının kemoterapi semptomları ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 23(1): 67-76. doi.org/10.17049/ataunihem.536990
- Karabulutlu Ö.(2009). Kemoterapi alan hastalarda semptom yönetimi ve yaşam kalitesinin sürdürülmesi. İ.Ü.F.N. Hem. Derg. 17(3): 218-225.
- Cadogan CA, Ryan C, Hughes CM. (2016). Appropriate polypharmacy and medicine safety: when many ıs not too many. Drug Saf J. 39(2): 109-116. doi: 10.1007/s40264-015-0378-5
- Karakoç DM.(2019). Onkoloji hastalarının tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini kullanma durumları. Pamukkale Tıp Dergisi. 13(1): 69-80. doi: 10.31362/patd.640488
- Dickens E, Ahmed S. (2018). Principles of cancer treatment by chemotherapy. Surgery(Oxford). 36(3): 134-138. doı: 10.1016/j.mpsur.2009.01.006
- Huff C. (2020). Oral Chemotherapy: A home safety educational framework for healthcare providers, patients, and caregivers. Clinical Journal of Oncology Nursing. 1(24): 22-30. doı: 10.1188/20.cjon.22-30
- Gholami A, Mousavi SM, Hashemi SA, Ghasemi Y, Chiang WH. (2020) Current trends in chemical modifications of magnetic nanoparticles for targeted drug delivery in cancer chemotherapy. Drug Metabolism Reviews. 55(1): 14-26. doı: 10.1080/03602532.2020.1726943
- Ovayolu Ö, Ovayolu N. (2019). Antineoplastik ilaçlara güvenli yaklaşım. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 6(2): 41-47.
- Aslan Y. (2020). İlaç kaynaklı tıbbi hata/olay bildirimlerin Dünya Sağlık Örgütü “Hasta Güvenliği Uluslararası Sınıflandırması”na göre değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri ve Tıp Dergisi. 3(1): 20-25.
- Brady AN, Malone AM, Fleming S. (2009). A Literature review of the ındividual and systems factors that contribute to medication errors in nursing practice. J Nurs Manag. 17(6): 679-697. doi: 10.32322/jhsm.612510.
- Coyne E, Northfield S, Ash , West L. (2019). Current Evidence of education and safety requirements for the nursing administration of chemotherapy: an ıntegrative review. Eur J Oncol Nurs. 41(1): 24-32. doı: 10.1016/j.ejon.2019.05.001
- Yıldız FT, Yıldız İ. (2020). Hemşirelerin ilaç uygulama hatalarına yönelik bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Türk Fen ve Sağlık Dergisi. 1(1): 29-41.
- Sheldon K, Kahverengi G. (2016). Oncology nursing ıs evidence-based care. clin j oncol nurs. 20(3): 231-241. doı: 10.1188/16.cjon.231
- Beaver CC, Magnan MA. (2016). Managing chemotherapy side effects: achieving reliable and equitable outcomes. Clin J Oncol Nurs. 20(6): 589-591. doı: 10.1188/16.cjon.589-591
- Griffiths , Richardson A, Blackwell. (2012). Outcomes sensitive to nursing service quality in ambulatory cancer chemotherapy: systematic scoping review. Eur J Oncol Nurs. 16(3): 238-246. doı: 10.1016/j.ejon.2011.06.004
- Bakker D, Strickland , Macdonald C, Butler , Fitch , Olson.(2013). The Context of oncology nursing practice: an ıntegrative review. Cancer Nurs. 36(1): 72-88. doı: 10.1097/ncc.0b013e31824afadf.
- Kılıç S. (2015). Kappa testi. Journal of Mood Disorders. 3(5): 142-144.
- Kalo K, Karius D, Bena JF, Morrison SL, Albert NM. (2019). Chemotherapy safety: reducing errors with a nurse-led time-out process. Clin J Oncol Nurs. 23(2): 197-202. doı: 10.1188/19.cjon.197-202
- Önal A, İntepeler ŞS. (2017). Kemoterapi hazırlayan ve uygulayan sağlık çalışanlarının korunmaya yönelik güvenlik önlemleri alma durumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 10(1): 3-12.
- Özbey H, Başdaş Ö. (2018). Hemşirelikte inovasyon. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 5(1): 2-7.
- Li JL GLMJZQYLAN.(2014). Quality of reporting of systematic reviews published in “evidence-based”. Chinese journals. (3): 58. doı: 10.1186/2046-4053-3-58
Yıl 2020,
Cilt: 5 Sayı: 3, 200 - 218, 30.12.2020
Öz
Kaynakça
- Olgun N, Şimşek H. (2010). Kemoterapi hazırlayan ve uygulayan hemşirelerin güvenlik önlemlerini kullanma durumları ve önlem almalarını etkileyen faktörler. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 1(1): 13-23.
- Singhvi , Rapalli VK, Nagpal , Dubey SK, Saha RN.(2020). Nanocharts as potentially targeted drug distribution in cancer treatment jaipur: Nanoscience in Medicine;.12(1) , 11497-11509. doi: 10.1039/d0nr00123f
- Korkmaz ÖY. (2008). Kemoterapi sırasında oluşan reaksiyonların kontrolüne yönelik hemşirelik girişimlerinin değerlendirilmesi İstanbul: T.C.İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi ;34.
- Tuna R. (2014). Onkoloji hemşireliğinde antineoplastik ilaçların güvenli kullanımı. Sağlık ve Hemşirelik Yönetim Dergisi. 1(2): 105-111. doi:10.5222/shyd.2014.105
- Vanneman D. (2012). Combining ımmunotherapy and targeted therapies in cancer treatment. Nat Rev Cancer. 12(4): 237-251. doi: 10.1038/nrc3237
- Baykara O. (2016). Kanser tedavisinde güncel yaklaşımlar. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 5(3): 154-165. doi: 10.5505/bsbd.2016.93823
- G. C. (2010). Onkoloji hemşireliğinde kanıta dayalı bakım. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 12
- Kayıkçı EE, Can G. (2020). Kanser hastalarında kemoterapi tedavisinebağlı gelişen periferal nöropatinin yönetiminde kanıta dayalı tamamlayıcı yaklaşımlar. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi. 17(1);59-65. doi:10.5222/head.2020.059
- Demircan Z. (2014). Kemoterapi hazırlamada robotik teknolojiler ve hemşirenin rolü. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hemşirelik E-Dergi. 2(1):36-47.
- Aslan Ö, Vural H, Kömürcü Ş, Özet A. (2006). Kemoterapi alan kanser hastalarına verilen eğitimin kemoterapi semptomlarına etkisi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 1(10): 15-28.
- Yener N. (2006). Kemoterapi uygulayan hemşirelerin bilgi düzeylerinin kemoterapi alan hastaların hemşirelik bakımından memnuniyet düzeylerine etkisi. Eskişehir: T.C. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi Hastalıklar Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi; 56
- Furue H. (2003). Chemotherapy cancer treatment during the past sixty years. Gan To Kagaku Ryoho. 30(10): 1404-1411.
- Fisun V, Seval Ç, Birol V. (2014). Sık karşılaşılan ilaç uygulama hataları ve ilaç güvenliği. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 5(4):271-275.
- Kubilay ŞD, Ergüney S. (2020). Kemoterapi tedavisi alan hastalarda progresif gevşeme egzersizleri ve yönlendirilmiş imgelem uygulamasının kemoterapi semptomları ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 23(1): 67-76. doi.org/10.17049/ataunihem.536990
- Karabulutlu Ö.(2009). Kemoterapi alan hastalarda semptom yönetimi ve yaşam kalitesinin sürdürülmesi. İ.Ü.F.N. Hem. Derg. 17(3): 218-225.
- Cadogan CA, Ryan C, Hughes CM. (2016). Appropriate polypharmacy and medicine safety: when many ıs not too many. Drug Saf J. 39(2): 109-116. doi: 10.1007/s40264-015-0378-5
- Karakoç DM.(2019). Onkoloji hastalarının tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini kullanma durumları. Pamukkale Tıp Dergisi. 13(1): 69-80. doi: 10.31362/patd.640488
- Dickens E, Ahmed S. (2018). Principles of cancer treatment by chemotherapy. Surgery(Oxford). 36(3): 134-138. doı: 10.1016/j.mpsur.2009.01.006
- Huff C. (2020). Oral Chemotherapy: A home safety educational framework for healthcare providers, patients, and caregivers. Clinical Journal of Oncology Nursing. 1(24): 22-30. doı: 10.1188/20.cjon.22-30
- Gholami A, Mousavi SM, Hashemi SA, Ghasemi Y, Chiang WH. (2020) Current trends in chemical modifications of magnetic nanoparticles for targeted drug delivery in cancer chemotherapy. Drug Metabolism Reviews. 55(1): 14-26. doı: 10.1080/03602532.2020.1726943
- Ovayolu Ö, Ovayolu N. (2019). Antineoplastik ilaçlara güvenli yaklaşım. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 6(2): 41-47.
- Aslan Y. (2020). İlaç kaynaklı tıbbi hata/olay bildirimlerin Dünya Sağlık Örgütü “Hasta Güvenliği Uluslararası Sınıflandırması”na göre değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri ve Tıp Dergisi. 3(1): 20-25.
- Brady AN, Malone AM, Fleming S. (2009). A Literature review of the ındividual and systems factors that contribute to medication errors in nursing practice. J Nurs Manag. 17(6): 679-697. doi: 10.32322/jhsm.612510.
- Coyne E, Northfield S, Ash , West L. (2019). Current Evidence of education and safety requirements for the nursing administration of chemotherapy: an ıntegrative review. Eur J Oncol Nurs. 41(1): 24-32. doı: 10.1016/j.ejon.2019.05.001
- Yıldız FT, Yıldız İ. (2020). Hemşirelerin ilaç uygulama hatalarına yönelik bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Türk Fen ve Sağlık Dergisi. 1(1): 29-41.
- Sheldon K, Kahverengi G. (2016). Oncology nursing ıs evidence-based care. clin j oncol nurs. 20(3): 231-241. doı: 10.1188/16.cjon.231
- Beaver CC, Magnan MA. (2016). Managing chemotherapy side effects: achieving reliable and equitable outcomes. Clin J Oncol Nurs. 20(6): 589-591. doı: 10.1188/16.cjon.589-591
- Griffiths , Richardson A, Blackwell. (2012). Outcomes sensitive to nursing service quality in ambulatory cancer chemotherapy: systematic scoping review. Eur J Oncol Nurs. 16(3): 238-246. doı: 10.1016/j.ejon.2011.06.004
- Bakker D, Strickland , Macdonald C, Butler , Fitch , Olson.(2013). The Context of oncology nursing practice: an ıntegrative review. Cancer Nurs. 36(1): 72-88. doı: 10.1097/ncc.0b013e31824afadf.
- Kılıç S. (2015). Kappa testi. Journal of Mood Disorders. 3(5): 142-144.
- Kalo K, Karius D, Bena JF, Morrison SL, Albert NM. (2019). Chemotherapy safety: reducing errors with a nurse-led time-out process. Clin J Oncol Nurs. 23(2): 197-202. doı: 10.1188/19.cjon.197-202
- Önal A, İntepeler ŞS. (2017). Kemoterapi hazırlayan ve uygulayan sağlık çalışanlarının korunmaya yönelik güvenlik önlemleri alma durumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 10(1): 3-12.
- Özbey H, Başdaş Ö. (2018). Hemşirelikte inovasyon. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 5(1): 2-7.
- Li JL GLMJZQYLAN.(2014). Quality of reporting of systematic reviews published in “evidence-based”. Chinese journals. (3): 58. doı: 10.1186/2046-4053-3-58
Toplam 34 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Derleme |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Cilt: 5 Sayı: 3 |
