Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri ile Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi
Öz
Modern sağlık anlayışının bireylere yüklediği sağlık sorumluluğu beraberinde, herkesin yeterli düzeyde sağlık konusunda bilgi düzeyine, farkındalığa ve doğru tutum ve davranış geliştirme yetisine sahip olması gerekliliğini doğurmaktadır. Bu nedenle günümüzde sağlık okuryazarlığı kavramı önem kazanmaya başlamıştır. Gelecek yıllarda sağlık ekibinin bir üyesi olarak hizmet vermeleri beklenen hemşirelik öğrencilerinin, sağlık okuryazarlık düzeylerinin ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi önemlidir. Bu çalışmayla hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada tanımlayıcı araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Suşehri Sağlık Yüksekokulunda öğrenim gören 670 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada örneklem hesabına gidilmemiştir, araştırmaya katılmayı kabul eden ve anket formlarını tam dolduran tüm öğrenciler (381) araştırmaya dahil edilmiştir. Çalışmanın verileri araştırmacılar tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu, Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı-yüzdelik dağılım, Independent Sample T Test, ANOVA, Tukey ve korelasyon testleri kullanılmıştır. Öğrencilerin sağlık okuryazarlığı puan ortalamaları yüksek (107.3±15.1), sağlıklı yaşam biçimi davranışları puan ortalamaları orta düzeyde (141.3±23.3) bulunmuştur. Birinci ve dördüncü sınıflar arasında sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır (p˂0.05). Sağlık okuryazarlığı ile cinsiyet, sağlık güvencesi, ekonomik durum, not ortalaması, sigara kullanma durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır (p˂0.05). Diğer taraftan sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının sınıf dışında hiçbir sosyo-demografik parametre ile anlamlı bir ilişkisi tespit edilmemiştir. Öğrencilerin aldıkları hemşirelik eğitimi ile sağlık okuryazarlık düzeyinin arttığı ve beraberinde sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının geliştiği söylenebilir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Adıbelli D (2009) Sağlığın Geliştirilmesi ve Sağlıklı Yaşam, in Erci B (ed.). Halk Sağlığı Hemşireliği Kitabı 1.baskı, Göktuğ Yayınları, 207-223.
- Alzahrani SH, Malik AA, Bashawri J, Shaheen SA, Shaheen MM, Alsaib AA, Mübarek MA, Adam YS, Abdulwassi HK (2019) Health-promoting lifestyle profile and associated factors among medical students in a Saudi university. SAGE Open Medicine. 7:1–7.
- Aras Z, Bayık Temel A (2017) Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi.25(2):85-94.
- Aslan R, Ilıman E, Arslan A (2019) Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı ve Akılcı İlaç Kullanım Düzeylerinin Belirlenmesi. SMART journal. 5(21):1107-1116.
- Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A (2008) Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. C.Ü.Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 12(1,):1-13.
- Baker D, Parker RM, Williams MV, Clark WS (1998) Health Literacy and The Risk of Hospital Admission. The Journal of General Internal Medicine. 13(12):791–798.
- Chahardah-Cherik S, Gheibizadeh M, Jahani S, Cheraghian B (2018) The Relationship Between Health Literacy And Health Promoting Behaviors İn Patients With Type 2 Diabetes. IJCBNM, 6(1):65-75.
- Çıtak Bilgin N, Ak B, Cerit B, Ertem M, Çıtak Tunç G (2019) Üniversite Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu. 4(3):188-210.
- Dinçer A, Kurşun Ş (2017) Üniversite Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Sted. 26(1):20-26.
- Doğan M, Çetinkaya F (2019) Akademisyenlerde Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin Olumlu Sağlık Davranışlarıyla İlişkisi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 28(3):135-141.
- Ergün S (2017) Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı. Kocaeli Medical J. 6(3):1-6.
- Evans AY, Anthony E, Gabriel G (2019) Comprehensive Health Literacy Among Undergraduates: A Ghanaian University-Based Cross-Sectional Study. HLRP: Health Literacy Research and Practice. 3(4):227.
- Froze S, Arif MT, Saimon R (2019) Determinants of Health Literacy and Healthy Lifestyle Against Metabolic Syndrome Among Major Ethnic Groups of Sarawak, Malaysia: A Multi-Group Path Analysis. The Open Public Health Journal. 12:172-183. doi: 10.2174/1874944501912010172.
- Gül İ, Yeşiltaş A, Şahin S (2019) The Relatıonshıp Between Healthy Lıfe Style Behavıors and Health Lıteracy: A Study on Unıversıty Students. Journal of International Health Sciences and Management. 5(9):26-43.
- Gürkan KP, Ayar D (2020) E-sağlık Okuryazarlığının Lise Öğrencilerinin Sağlığı Geliştirme Davranışlarına Etkisi’, Pediatrik Araştırma Dergisi. 7(4):286-292.
- Karadeniz G, Yanıkkerem Uçum E, Dedeli Ö, Karaağaç Ö (2008) Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. TAF Prev Med Bull. 7:497-502.
- Kılıç T, Balta TS (2019) Üniversite Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının İncelenmesi’, Turkish Studies. 14(1):425-438.
- Kutner M, Greenberg E, Jin Y, Paulsen P (2006) The health literacy of America’s adults: results from the 2003 national assessment of adult literacy (NCES 2006–483). U.S.Department of Education Washington, DC: National Center for Education Statistics.
- Michael P, O'Donnell (2009) Definition of Health Promotion 2.0: Embracing Passion, Enhancing Motivation, Recognizing Dynamic Balance and Creating Opportunities. Am J Health Promot. 24(1): 4.
- Muslu L, Çiftçi Ş, Aktaş N (2017) Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 6(3):277-285.
- Nutbeam D (1998) Health Promotion Glossary. Health Promotion International. 3(4):349-364.
- Office of Disease Prevention and Health Promotion Health Literacy https://www.healthypeople.gov/2020/topics-objectives/topic/social-determinants-health/interventions-resources/health-literacy. Erişim 29 Eylül 2020
- Panahi R, Ramezankhani A, Tavousi M, Koosehleoo A, Niknami S (2017) Relationship of Health Literacy with Knowledge and Attitude Toward the Harms of Cigarette Smoking Among University Students. J Educ Community Health. 3(4):38-44.
- Pender NJ, Walker SN, Sechrist KR (1987) The Health-Promoting Lifestyle Profile: Development and Psychometrıc Characteristics. Nursing Research. 36(2):76-81.
- Sadeghi S, Brooks D, Stagg Peterson S, Goldstein R (2013) Growing Awareness of the İmportance of Health Literacy in İndividuals with COPD. COPD: Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease. 10(1):72-78.
- Sorensen K, Broucke SV , Pelikan JM, Fullam J, Doyle G, Slonska Z, Kondilis B, Stoffels V, Osborne RH, Brand H (2013) Measurng health literacy in populations: Illumnating the design and development process of the European Health Literacy Survey Questonnare (HLS-EU-Q). BMC Public Health. 13:948.
- Sönmez B Faika. (2009) Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Sağlık Okuryazarlığının Önemi. Antalya. Štefková G, Čepová E, Kolarčik P, Madarasová Gecková A (2018) The Level of Health Literacy of Students at Medical Faculties. Kontakt. 363–69. https://kont.zsf.jcu.cz/artkey/knt-201804-0008_the-level-of-health-literacy-of-students-at-medical-faculties.php.
- Stewart DW, Vidrine J, Shete S, Spears CA, Cano MA, Correa-Fernández V, Wetter DW, McNeill LH (2015) Health Literacy, Smoking, and Health İndicators in African American Adults. J Health Community. 20(2):24–33. doi:10.1080/10810730.2015.1066465
- Şengül H, Cınar F, Çapar H, Bulut A (2017) Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri ve İnternet Kullanımına Yönelik Tutumları: Bir Vakıf Üniversitesi Örneği. Internatıonal Journal of Socıal Humanıtıes Scıences Research. 4:1277-1287.
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü (2017) Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması. 1103, Ankara.
- T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2011) Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesine Yönelik Dönüm Noktaları Global Konferanslardan Bildiriler, Ankara . Ting Tong W, Islam MA, Low WY, Claire WYC, Adina A (2016) Health Behaviours and Its Associated Factors Among Undergraduate Students in Kuala Lumpur, Malaysia. The 2nd International Meeting of Public Health KnE Life Sciences. 161–172. doi 10.18502/kls.v4i4.2274.
- Uysal N, Ceylan E, Koç A (2019) Health Literacy Level and İnfluencing Factors in University Students. Health Soc Care Community. 1-7.
- Vozikis A, Drivas , Konstantinos (2014) Health Literacy Among University Students in Greece: Determinants and Association with Self-Perceived Health, Health Behaviours and Health Risks. Arch Public Health. 72(15).
- Yılmaz Güven D, Bulut H, Öztürk S (2018) Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Journal of History Culture and Art Research. 7(2):400-409.
- Zaybak A, Fadıllıoğlu Ç (2004) Üniversite Öğrencilerinin Sağlığı Geliştirme Davranışları ve Bu Davranışları Etkileyen Etmenlerin Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 20(1):77-95. Zhang Y, Zhang F, Hu P, Huang W, Lu L, Bai R, Sharma M, Zhaove Y (2016) Exploring Health Literacy in Medical University Students of Chongqing, China: A Cross-Sectional Study. PLoS ONE. 11(4):e0152547. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0152547.
- Walker SN, Hill-Polerecky DM (1996) Psychometric evaluation of the health promoting lifestyle profile II. Unpublished manuscript, University of Nebraska Medical Center.
- World Health Organization (2013) Health literacy. The solid facts. Erişim 01 Ekim 2020
Öz
The health responsibility that the modern health concept imposes on individuals necessitates that everybody should has sufficient level of knowledge about health, awareness and the competence to develop right attitude and behaivour. For this reason, the concept of health literacy has begun to gain importance nowadays. It is important to determine health literacy levels and healthy lifestyle behaviors of nursing students expected to serve as a member of the health team in the coming years. With this study, it was aimed to relationship between the health literacy levels and healthy lifestyle behaviors of nursing students. A descriptive research model was used in the study. The universe of the research was composed of 670 students studying at Cumhuriyet University Suşehri Health Sciences School. We did not go to the sample account in the survey, all students who accepted to participate in the survey and completed the questionnaire (381) were included in the survey. The data of the study were collected using the personal information form prepared by the researchers and the Health Literacy Scale and the Healthy Life Style Behavior Scale. Number-percentage distribution, independent sample t test, ANOVA , Tukey and correlate tests were used in the evaluation of the data. Health literacy scores of students were detected high (107.3 ± 15.1) and mean scores of healthy lifestyle behaviors were medium (141.3 ± 23.3). There was a statistically significant difference in health literacy and healthy lifestyle behaviors between the first and fourth grades (p˂0.05). It was found that there was a statistically significant difference between health literacy and gender, health insurance, economic status, grade average, smoking status (p˂0.05). On the other hand, no significant relationship was found with any socio-demographic parameter outside the class of healthy life style behavior. It can be said that the level of health literacy with the nursing education of the students increased and healthy lifestyle behaviors were developed along with it.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Adıbelli D (2009) Sağlığın Geliştirilmesi ve Sağlıklı Yaşam, in Erci B (ed.). Halk Sağlığı Hemşireliği Kitabı 1.baskı, Göktuğ Yayınları, 207-223.
- Alzahrani SH, Malik AA, Bashawri J, Shaheen SA, Shaheen MM, Alsaib AA, Mübarek MA, Adam YS, Abdulwassi HK (2019) Health-promoting lifestyle profile and associated factors among medical students in a Saudi university. SAGE Open Medicine. 7:1–7.
- Aras Z, Bayık Temel A (2017) Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi.25(2):85-94.
- Aslan R, Ilıman E, Arslan A (2019) Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı ve Akılcı İlaç Kullanım Düzeylerinin Belirlenmesi. SMART journal. 5(21):1107-1116.
- Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A (2008) Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. C.Ü.Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 12(1,):1-13.
- Baker D, Parker RM, Williams MV, Clark WS (1998) Health Literacy and The Risk of Hospital Admission. The Journal of General Internal Medicine. 13(12):791–798.
- Chahardah-Cherik S, Gheibizadeh M, Jahani S, Cheraghian B (2018) The Relationship Between Health Literacy And Health Promoting Behaviors İn Patients With Type 2 Diabetes. IJCBNM, 6(1):65-75.
- Çıtak Bilgin N, Ak B, Cerit B, Ertem M, Çıtak Tunç G (2019) Üniversite Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu. 4(3):188-210.
- Dinçer A, Kurşun Ş (2017) Üniversite Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Sted. 26(1):20-26.
- Doğan M, Çetinkaya F (2019) Akademisyenlerde Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin Olumlu Sağlık Davranışlarıyla İlişkisi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 28(3):135-141.
- Ergün S (2017) Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı. Kocaeli Medical J. 6(3):1-6.
- Evans AY, Anthony E, Gabriel G (2019) Comprehensive Health Literacy Among Undergraduates: A Ghanaian University-Based Cross-Sectional Study. HLRP: Health Literacy Research and Practice. 3(4):227.
- Froze S, Arif MT, Saimon R (2019) Determinants of Health Literacy and Healthy Lifestyle Against Metabolic Syndrome Among Major Ethnic Groups of Sarawak, Malaysia: A Multi-Group Path Analysis. The Open Public Health Journal. 12:172-183. doi: 10.2174/1874944501912010172.
- Gül İ, Yeşiltaş A, Şahin S (2019) The Relatıonshıp Between Healthy Lıfe Style Behavıors and Health Lıteracy: A Study on Unıversıty Students. Journal of International Health Sciences and Management. 5(9):26-43.
- Gürkan KP, Ayar D (2020) E-sağlık Okuryazarlığının Lise Öğrencilerinin Sağlığı Geliştirme Davranışlarına Etkisi’, Pediatrik Araştırma Dergisi. 7(4):286-292.
- Karadeniz G, Yanıkkerem Uçum E, Dedeli Ö, Karaağaç Ö (2008) Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. TAF Prev Med Bull. 7:497-502.
- Kılıç T, Balta TS (2019) Üniversite Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının İncelenmesi’, Turkish Studies. 14(1):425-438.
- Kutner M, Greenberg E, Jin Y, Paulsen P (2006) The health literacy of America’s adults: results from the 2003 national assessment of adult literacy (NCES 2006–483). U.S.Department of Education Washington, DC: National Center for Education Statistics.
- Michael P, O'Donnell (2009) Definition of Health Promotion 2.0: Embracing Passion, Enhancing Motivation, Recognizing Dynamic Balance and Creating Opportunities. Am J Health Promot. 24(1): 4.
- Muslu L, Çiftçi Ş, Aktaş N (2017) Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 6(3):277-285.
- Nutbeam D (1998) Health Promotion Glossary. Health Promotion International. 3(4):349-364.
- Office of Disease Prevention and Health Promotion Health Literacy https://www.healthypeople.gov/2020/topics-objectives/topic/social-determinants-health/interventions-resources/health-literacy. Erişim 29 Eylül 2020
- Panahi R, Ramezankhani A, Tavousi M, Koosehleoo A, Niknami S (2017) Relationship of Health Literacy with Knowledge and Attitude Toward the Harms of Cigarette Smoking Among University Students. J Educ Community Health. 3(4):38-44.
- Pender NJ, Walker SN, Sechrist KR (1987) The Health-Promoting Lifestyle Profile: Development and Psychometrıc Characteristics. Nursing Research. 36(2):76-81.
- Sadeghi S, Brooks D, Stagg Peterson S, Goldstein R (2013) Growing Awareness of the İmportance of Health Literacy in İndividuals with COPD. COPD: Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease. 10(1):72-78.
- Sorensen K, Broucke SV , Pelikan JM, Fullam J, Doyle G, Slonska Z, Kondilis B, Stoffels V, Osborne RH, Brand H (2013) Measurng health literacy in populations: Illumnating the design and development process of the European Health Literacy Survey Questonnare (HLS-EU-Q). BMC Public Health. 13:948.
- Sönmez B Faika. (2009) Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Sağlık Okuryazarlığının Önemi. Antalya. Štefková G, Čepová E, Kolarčik P, Madarasová Gecková A (2018) The Level of Health Literacy of Students at Medical Faculties. Kontakt. 363–69. https://kont.zsf.jcu.cz/artkey/knt-201804-0008_the-level-of-health-literacy-of-students-at-medical-faculties.php.
- Stewart DW, Vidrine J, Shete S, Spears CA, Cano MA, Correa-Fernández V, Wetter DW, McNeill LH (2015) Health Literacy, Smoking, and Health İndicators in African American Adults. J Health Community. 20(2):24–33. doi:10.1080/10810730.2015.1066465
- Şengül H, Cınar F, Çapar H, Bulut A (2017) Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri ve İnternet Kullanımına Yönelik Tutumları: Bir Vakıf Üniversitesi Örneği. Internatıonal Journal of Socıal Humanıtıes Scıences Research. 4:1277-1287.
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü (2017) Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması. 1103, Ankara.
- T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2011) Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesine Yönelik Dönüm Noktaları Global Konferanslardan Bildiriler, Ankara . Ting Tong W, Islam MA, Low WY, Claire WYC, Adina A (2016) Health Behaviours and Its Associated Factors Among Undergraduate Students in Kuala Lumpur, Malaysia. The 2nd International Meeting of Public Health KnE Life Sciences. 161–172. doi 10.18502/kls.v4i4.2274.
- Uysal N, Ceylan E, Koç A (2019) Health Literacy Level and İnfluencing Factors in University Students. Health Soc Care Community. 1-7.
- Vozikis A, Drivas , Konstantinos (2014) Health Literacy Among University Students in Greece: Determinants and Association with Self-Perceived Health, Health Behaviours and Health Risks. Arch Public Health. 72(15).
- Yılmaz Güven D, Bulut H, Öztürk S (2018) Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Journal of History Culture and Art Research. 7(2):400-409.
- Zaybak A, Fadıllıoğlu Ç (2004) Üniversite Öğrencilerinin Sağlığı Geliştirme Davranışları ve Bu Davranışları Etkileyen Etmenlerin Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 20(1):77-95. Zhang Y, Zhang F, Hu P, Huang W, Lu L, Bai R, Sharma M, Zhaove Y (2016) Exploring Health Literacy in Medical University Students of Chongqing, China: A Cross-Sectional Study. PLoS ONE. 11(4):e0152547. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0152547.
- Walker SN, Hill-Polerecky DM (1996) Psychometric evaluation of the health promoting lifestyle profile II. Unpublished manuscript, University of Nebraska Medical Center.
- World Health Organization (2013) Health literacy. The solid facts. Erişim 01 Ekim 2020
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ağustos 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021Cilt: 6 Sayı: 2 |
