Öz
Kadın sağlığı ülkenin gelişmişlik durumu, eğitim düzeyi, sosyo-kültürel özellikleri ve yaşam biçimi davranışları gibi pek çok faktörden etkilenmektedir. Kadın sağlığı hizmetleri kadınların yaşamları boyunca karşılaştığı fiziksel, psikolojik ve sosyal sorunlarına odaklanır. Dünya nüfusunun yarısını oluşturan kadınların sağlığı hem fizyolojik özellikleri hem de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yarattığı sorunlar nedeniyle özellik göstermektedir. Kadın sağlığı toplumun her kesiminde farklılık gösterir ve önceliklidir. Bunun nedeni kadının üreme konusundaki fizyolojik yüküdür. Kadın sağlığı, fizyolojilerinin getirdiği olumsuzluklarla beraber, toplum içindeki statüden, ailenin gelir-gider ve sosyolojik durumundan, çalışma ortamından, aile içi ve sosyal ilişkilerden olmak üzere birçok faktörden etkilenmektedir. Kadınlar üreme çağına geldiklerinde istenmeyen gebelikler, adölesan gebelikler, sağlıksız düşükler, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası komplikasyonlar, anne ölümü gibi birçok olumsuzluklarla karşılaşmaktadırlar. Dünya genelindeki sağlık araştırmalarına göre kadınlar erkeklerden daha uzun süre hayatta kalarak daha fazla sakatlık ve hastalıkla karşı karşıya kalmaktadırlar. Nüfus ve sağlık araştırmaları (TNSA), bir dizi göstergeyi değerlendirmek için ulusal ve bölgesel düzeylerde sağlık ve nüfus hakkında değerli veriler elde etmemizi sağlar. Kadın sağlığı göstergeleri kadının sağlık durumu hakkında bilgi verirken, bununla beraber toplumun gelişmişlik düzeyini de gösterirler. Bu nedenle kadın sağlığı göstergeleri önemlidir. Bu veriler doğrultusunda sağlık profesyonelleri kadınlara doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası dönemde bakım verme, yaşadığı sorunları belirleme ve gerekli olduğunda bir üst sağlık kurumuna sevk etme, aile planlaması danışmanlığı yaparak istenmeyen gebelikleri önleme gibi sorumlulukları üstlenir. Bu derlemede, ülkemizde TNSA verilerine göre, üreme çağındaki kadınların sağlık belirleyicilerinin ve sağlık durumlarının ele alınması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Yanıkkerem E. Kadın ve sağlık bakım sistemi, politikalar, yasalar. In: Kadın Sağlığı. Ed: Şirin A. İstanbul: Bedray Basın Yayıncılık Ltd. Şti. 2008.
- Özbaş S, Özkan S. Kadın sağlığını geliştirmede medyanın kullanımı ve etkisi. TAF Prev Med Bull, 2010;9:541-546.
- Koyun A, Taşkın L, Terzioğlu F. Yaşam dönemlerine göre kadın sağlığı ve ruhsal işlevler: Hemşirelik yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011;3(1):67-99.
- Eroğlu K, Koç G. Dünden bugüne sağlık mevzuatında kadın sağlığı kapsamında ana çocuk sağlığı hemşirelik hizmetleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2012;15:136-151.
- Akın A, Özvarış ŞB. Dünyada ve Türkiye’de kadın sağlığının durumu. Ç. Güler ve L. Akın (Eds.).Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2006;188-314.
- İlçioğlu, K, l Keser, N, Çınar, N. Ülkemizde kadın sağlığı ve etkileyen faktörler. J.hum rhythm - September 2017;3(3):112-119.
- Kılınç AS, Çatak B, Sütlü S, Akın A. Dünya'da ve Türkiye'de kadın sağlığının durumu. Sağlık ve Toplum, 2012;22:3-10.
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık ve Nüfus Araştırması [İnternet]. 2019 [son güncelleme tarihi Aralık 2019; 09 Aralık 2019 tarihinde erişildi]. Erişim adresi: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık ve Nüfus Araştırması [İnternet]. 2019 [son güncelleme tarihi Aralık 2019; 09 Aralık 2019 tarihinde erişildi]. Erişim adresi: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/ TNSA_2018_ana_rapor.pdf
- Özvarış ŞB. Psikososyal faktörler ve kadın sağlığı: Gizli tehlike. Tokgözoğlu L. ve Özer N. (Eds.), Türk Kardiyoloji Derneği, 2. Ulusal Kadın Kalp Sağlığı Sempozyumu içinde, Ankara, 2011: 29-39.
- Dinç A. Doğum öncesi bakım ve ebenin rolü. Yeşilçiçek Çalık K. ve Coşar Çetin F. (Eds.). Doğum Öncesi Dönem II. İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevleri; 2018.
- Moller AB, Petzold M, Chou D, Say L. Early antenatal care visit: a systematic analysis of regional and global levels and trends of coverage from 1990 to 2013. Lancet Glob Health.2017;5:e977–983.
- Pirinçci E, Polat A, Kumru S, Köroğlu A. Bir üniversite hastanesinde doğum yapan kadınların doğum öncesi bakım alma durumu ve etkileyen faktörler. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi,2010;11:1-7.
- T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. Türkiye’de kadının durumu [İnternet]. 2020 [son güncelleme tarihi Ağustos 2020; 26 Ağustos 2021 tarihinde erişildi]. Erişim adresi: http://genderforum.sabanciuniv.edu/sites/genderforum.sabanciuniv.edu/files/headlines/KSGMkadindurumu2008.pdf.
- Şenoğlu A, Çoban A, Karaçam Z. İstenmeyen gebelikler ve isteyerek yapılan düşüklerin değerlendirilmesi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2019;28(4):300-305.
- United Nations. World Population Ageing 2015. United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division [İnternet]. 2019 [son güncelleme tarihi Aralık 2019; 09 Aralık 2019 tarihinde erişildi]. Erişimadresi:http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WPA2015_Report.pdf.
- World Population Prospects. The 2017 Revision. New York (NY): United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division;2017 [İnternet]. 2020 [son güncelleme tarihi Ağustos 2020; 26 Ağustos 2020 tarihinde erişildi]. Erişim adresi: https://esa.un.org/unpd/wpp/ Download/Standard/Fertility/
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2015 [İnternet]. 2019 [son güncelleme tarihi Eylül 2019; 12 Eylül 2019 tarihinde erişildi]. Erişim adresi: http://www.saglikistatistikleri.gov.tr/dosyalar/SIY_2015.pdf.
- Simpson KR, Creehan PA. Perinatal Nursing, 3rd Edition, Philadelphia: Lippincott Company; 2008.
- Lowdermilk DL, Perry SE. Maternity&Women’s Health Care, Mosby Elsevier, St Louis-Missouri; 2007.
- Pillitteri A. Maternal&Child Health Nursing, 5th Edition, Philadelphia: Lippincott Williams&Wilkins; 2007.
- Özçelik Z, Karaduman B, Bafra K, Yıldırım A, Şenol Çelik S, Ülker S. Hemşirelikte haklar ve sorumluluklar, Türk Hemşireler Derneği Yayınları, Ankara.2006.
- Taşkın L, Koç G. Birinci basamak sağlık kuruluşlarında verilen perinatoloji hizmetlerinde ebe ve hemşireler. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006: 13(2): 48-57.
- McNaughton DB. Nurse home visits to maternalchild clients: A review of intervention research,.Public Health Nursing. 2004;21(3):207-12.
Öz
Women's health is affected by many factors such as the development status of the country, education level, socio-cultural characteristics and lifestyle behaviors. Women's health services focus on the physical, psychological and social problems faced by women throughout their lives. The health of women, who make up half of the world's population, is characterized by both their physiological characteristics and the problems caused by gender inequality. Women's health differs and has priority in all segments of the society. The reason for this is the physiological burden of woman's issue reproductive Along with the negativities brought about by their physiology, women's health is affected by many factors including the status in the society, income and expenditure of the family and sociological status of the family, working environment, family and social relations. When women reach their reproductive age, they encounter many adverse events such as unwanted pregnancies, adolescent pregnancies, unhealthy miscarriages, sexually transmitted infections, prenatal, birth and postpartum complications, and maternal death. According to health researches around the world, women survive longer than men and be faced with more disability and disease. Population and health surveys (TDHS) enable us to obtain valuable data on health and population at national and regional levels to assess a range of indicators. While women's health indicators provide information about the health status of women, they also show the development level of the society. Therefore, women's health indicators are important. In line with these data, health professionals undertake the responsibilities of providing care to women in the prenatal, birth and postpartum periods, identifying the problems they experience and referring them to a higher health institution when necessary, preventing unwanted pregnancies by providing family planning consultancy.In this review, it is aimed to address the determinants of health and health status of women in reproductive age according to the data of TDHS in our country.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Yanıkkerem E. Kadın ve sağlık bakım sistemi, politikalar, yasalar. In: Kadın Sağlığı. Ed: Şirin A. İstanbul: Bedray Basın Yayıncılık Ltd. Şti. 2008.
- Özbaş S, Özkan S. Kadın sağlığını geliştirmede medyanın kullanımı ve etkisi. TAF Prev Med Bull, 2010;9:541-546.
- Koyun A, Taşkın L, Terzioğlu F. Yaşam dönemlerine göre kadın sağlığı ve ruhsal işlevler: Hemşirelik yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011;3(1):67-99.
- Eroğlu K, Koç G. Dünden bugüne sağlık mevzuatında kadın sağlığı kapsamında ana çocuk sağlığı hemşirelik hizmetleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2012;15:136-151.
- Akın A, Özvarış ŞB. Dünyada ve Türkiye’de kadın sağlığının durumu. Ç. Güler ve L. Akın (Eds.).Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2006;188-314.
- İlçioğlu, K, l Keser, N, Çınar, N. Ülkemizde kadın sağlığı ve etkileyen faktörler. J.hum rhythm - September 2017;3(3):112-119.
- Kılınç AS, Çatak B, Sütlü S, Akın A. Dünya'da ve Türkiye'de kadın sağlığının durumu. Sağlık ve Toplum, 2012;22:3-10.
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık ve Nüfus Araştırması [İnternet]. 2019 [son güncelleme tarihi Aralık 2019; 09 Aralık 2019 tarihinde erişildi]. Erişim adresi: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık ve Nüfus Araştırması [İnternet]. 2019 [son güncelleme tarihi Aralık 2019; 09 Aralık 2019 tarihinde erişildi]. Erişim adresi: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/ TNSA_2018_ana_rapor.pdf
- Özvarış ŞB. Psikososyal faktörler ve kadın sağlığı: Gizli tehlike. Tokgözoğlu L. ve Özer N. (Eds.), Türk Kardiyoloji Derneği, 2. Ulusal Kadın Kalp Sağlığı Sempozyumu içinde, Ankara, 2011: 29-39.
- Dinç A. Doğum öncesi bakım ve ebenin rolü. Yeşilçiçek Çalık K. ve Coşar Çetin F. (Eds.). Doğum Öncesi Dönem II. İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevleri; 2018.
- Moller AB, Petzold M, Chou D, Say L. Early antenatal care visit: a systematic analysis of regional and global levels and trends of coverage from 1990 to 2013. Lancet Glob Health.2017;5:e977–983.
- Pirinçci E, Polat A, Kumru S, Köroğlu A. Bir üniversite hastanesinde doğum yapan kadınların doğum öncesi bakım alma durumu ve etkileyen faktörler. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi,2010;11:1-7.
- T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. Türkiye’de kadının durumu [İnternet]. 2020 [son güncelleme tarihi Ağustos 2020; 26 Ağustos 2021 tarihinde erişildi]. Erişim adresi: http://genderforum.sabanciuniv.edu/sites/genderforum.sabanciuniv.edu/files/headlines/KSGMkadindurumu2008.pdf.
- Şenoğlu A, Çoban A, Karaçam Z. İstenmeyen gebelikler ve isteyerek yapılan düşüklerin değerlendirilmesi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2019;28(4):300-305.
- United Nations. World Population Ageing 2015. United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division [İnternet]. 2019 [son güncelleme tarihi Aralık 2019; 09 Aralık 2019 tarihinde erişildi]. Erişimadresi:http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WPA2015_Report.pdf.
- World Population Prospects. The 2017 Revision. New York (NY): United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division;2017 [İnternet]. 2020 [son güncelleme tarihi Ağustos 2020; 26 Ağustos 2020 tarihinde erişildi]. Erişim adresi: https://esa.un.org/unpd/wpp/ Download/Standard/Fertility/
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2015 [İnternet]. 2019 [son güncelleme tarihi Eylül 2019; 12 Eylül 2019 tarihinde erişildi]. Erişim adresi: http://www.saglikistatistikleri.gov.tr/dosyalar/SIY_2015.pdf.
- Simpson KR, Creehan PA. Perinatal Nursing, 3rd Edition, Philadelphia: Lippincott Company; 2008.
- Lowdermilk DL, Perry SE. Maternity&Women’s Health Care, Mosby Elsevier, St Louis-Missouri; 2007.
- Pillitteri A. Maternal&Child Health Nursing, 5th Edition, Philadelphia: Lippincott Williams&Wilkins; 2007.
- Özçelik Z, Karaduman B, Bafra K, Yıldırım A, Şenol Çelik S, Ülker S. Hemşirelikte haklar ve sorumluluklar, Türk Hemşireler Derneği Yayınları, Ankara.2006.
- Taşkın L, Koç G. Birinci basamak sağlık kuruluşlarında verilen perinatoloji hizmetlerinde ebe ve hemşireler. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006: 13(2): 48-57.
- McNaughton DB. Nurse home visits to maternalchild clients: A review of intervention research,.Public Health Nursing. 2004;21(3):207-12.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 29 Temmuz 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 1 Sayı: 2 |
