COVID-19 Hastalarında Gelişen Nörolojik Bulgulara Yönelik Hemşirelik Yaklaşımları: Geleneksel Sistematik Derleme

Rabia Seçgin; Dilek Akyol

Derleme

Nursing Approaches for Neurological Findings Developing in COVID-19 Patients: Traditional Systematic Compilation

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 2, 86 - 93, 27.08.2023

Rabia Seçgin Dilek Akyol

Öz

Kaynakça

1.Öztürk,Ş. (2020) ,Nörolojik Bakış Açısından COVID-19 ,Turk J Neurol 2020;26:56-57, DOI:10.4274/tnd.2020.43403
2. Mao, L. ve ark.(2020), Neurologic Manifestations of Hospitalized Patients With Coronavirus Disease 2019 in Wuhan, China, JAMA Neurol. 2020;77(6):683-690. doi:10.1001/jamaneurol.2020.1127
3. Barut, B., Ö., ve ark. (2020), COVID-19 ile İlişkili Nörolojik Komplikasyonlar, South. Clin. Ist. Euras. 2020;31(Suppl):26-30, DOI: 10.14744/scie.2020.78557
4. İskender, Gülşen; Akkemik, Yasin; Tekinşen, Kemal Kaan; Özcan, Filiz; and Arserim, Neval Berrin, "Pandemi Sürecinde Güncel Sağlık Çalışmaları" (2020). Health Sciences. 56. https://academicworks.livredelyon.com/health_sci/56
5. Otávio M. Espíndola ve ark.(2021), Inflammatory Cytokine Patterns Associated with Neurological Diseases in Coronavirus Disease 2019, ANN NEUROL 2021;00:1–5, DOI: 10.1002/ana.26041
6. Yeshun, Wu(2020), Nervous system involvement after infection with COVID-19 and other coronaviruses, Brain, Behavior, and Immunity 87 (2020) 18–22, https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.03.031
7. Nancy D. Chiaravalloti ve ark.(2020), The emotional impact of the COVID-19 pandemic on individuals with progressive multiple sclerosis, Journal of Neurology https://doi.org/10.1007/s00415-020-10160-7
8. Ross W. Paterson ve ark.(2020), The emerging spectrum of COVID-19 neurology: clinical, radiological and laboratory findings, BRAIN 2020: 143; 3104–3120, doi:10.1093/brain/awaa240
9. Karadaş, Ö. ve ark.(2020), A prospective clinical study of detailed neurological manifestations in patients with COVID-19, Neurological Sciences (2020) 41:1991–1995, https://doi.org/10.1007/s10072-020-04547-7 / Published online: 25 June 2020
10. E.Moro ve ark.(2020), The international European Academy of Neurology survey onneurological symptoms in patients with COVID-19 infection, European Journal ofNeurology2020,27:1727–1737, doi:10.1111/ene.14407
11. Filatov A, Sharma P, Hindi F, et al. (March 21, 2020) Neurological Complications of Coronavirus Disease (COVID-19): Encephalopathy. Cureus 12(3): e7352. DOI 10.7759/cureus.7352
12. Lahiri D, Ardila A (April 29, 2020) COVID-19 Pandemic: A Neurological Perspective. Cureus 12(4): e7889. DOI 10.7759/cureus.7889
13. Edward J. Needham ve ark.(2020), Neurological Implications of COVID-19 Infections, Neurocrit Care (2020) 32:667–671 https://doi.org/10.1007/s12028-020-00978-4
14. Hadi Manji ve ark.(2020), Neurology in the time of COVID-19, J Neurol Neurosurg Psychiatry 2020;91:568–570. doi:10.1136/jnnp-2020-323414
15. S. Andrew Josephson, Hooman Kamel, MD (2020), Neurology and COVID-19, JAMA September 22/29, 2020 Volume 324, Number 12 ; Viewpoints pages 1131-1155 and Editorial page 1159
16. Işık, M. ve ark( 2021), Covid-19 ve Nörolojik Bozukluklar, Genel Tıp Derg 2021;31(3)313-320
17. Vargun P, Kaya M. Two case reports of covid-19 patients with concurrent intracranial hemorrhage. J Ist Faculty Med 2021;84(3):439-42. doi: 10.26650/IUITFD.2020.0097
18. Gürkaş E, Yılmaz D, Çıtak Kurt AN. COVID-19 ve Nörolojik Bulgular. Türkiye Çocuk Hast Derg 2021; DOI: 10.12956/tchd.874225
19.Şimşekoğlu, R., Tombul, T.,( 2020), Covid-19 Pandemisi ve Nörolojik Tutulumlar ,Anatolian Clinic Journal of Medical Sciences, January 2020; Volume 25, Special Issue 1; 246-251
20. Akbıyık, A., Avşar, S.,Ö., (2020), Coronavirüs Enfeksiyonu Hastalığının (COVID-19) Epidemiyolojisi ve Kontrolü, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2020; 5(2): 109-116
21. Karadeli HH, Keskin N. Covid-19 Ve Nörolojik Belirtiler. Medical Research Reports 2020;3(1):49-56
22. Yuki, K. ve ark.(2020), COVID-19 pathophysiology: A review, Clinical Immunology 215 (2020) 108427
23. WEISSLEDER R. ve ark.(2020), Covid-19 diagnostics in context, SCIENCE TRANSLATIONAL MEDICINE•3 Jun 2020•Vol 12, Issue 546•DOI: 10.1126/scitranslmed.abc1931
24. Ciotti, M. ve ark.(2020), The Covid-19 Pandemic, CRITICAL REVIEWS IN CLINICAL LABORATORY SCIENCES2020, VOL. 57, NO. 6, 365-388, https://doi.org/10.1080/10408363.2020.1783198

COVID-19 Hastalarında Gelişen Nörolojik Bulgulara Yönelik Hemşirelik Yaklaşımları: Geleneksel Sistematik Derleme

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 2, 86 - 93, 27.08.2023

Rabia Seçgin Dilek Akyol

Öz

ÖZET

Giriş-Amaç: Covid-19; akciğer, kalp ,MSS(Merkezi Sinir Sistemi), PSS(Periferik Sinir Sistemi) dahil tüm sistemleri etkisi altına alan akut ağır solunum yolu sendromu ile karakterize bir pandemi türüdür. Dünyada covid-19 hastalarında görülen nörolojik hasar üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışmaları incelemek amacıyla covid-19 hastalarında gelişen nörolojik bulgular ve bulgular üzerine yönelik hemşirelik yaklaşımları üzerine literatür derlemesi yapılmıştır.

Gereç-Yöntem: Derlemeye, dünyadaki covid-19 lu hastalarda nörolojik bulgular ve bulgular için kullanılan hemşirelik yaklaşımları üzerine yapılan Türkçe ve İngilizce araştırmalar alınmıştır. Taramalar Türkçe-İngilizce dilinde, anahtar sözcük olarak “covid-19 ve nörolojik hasar”, “covid-19 ve nörolojik tedavi”, ’’covid-19’da nörolojik bulgular’’,‘’Covid-19’da nörolojik bulgularda hemşirelik yaklaşımları’’ kelimeleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir.Derleme Kasım-Aralık 2021 tarihlerinde yapılmıştır. Yapılan bu çalışmada; PubMed(5), Google Scholar(19) den ulaşılan tam metin olarak yayınlanan makaleler analiz edilmiştir.

Bulgular: Bu çalışma ile covid-19 hastalarında nörolojik bulgular üzerine gelişen bulgulara yönelik yapılan araştırmalar ele alınmıştır. Elde edilen makale sayısı 20 , dahil etme-dışlama kriterlerine göre çalışmaya dahil edilen makale sayısı 4’tür .

Sonuç: Derlemeye dahil edilen makaleler incelendiğinde covid-19‘un nörolojik bulgularının çok çeşitli olduğu görülmektedir.Yapılan çalışmalar sonucunda Covid-19’un nörolojik olarak verdiği hasar içerisinde baş ağrısı, miyalji, serebrovasküler bozukluklar, intrakraniyal kanamalar ,ensefalit, ensefalopati, nöbet, akut iskemik inme gibi bazı nörolojik komplikasyonların yer aldığı görülmektedir.Literatüre baktığımızda Covid-19’un nörolojik belirtileri adı altında ülkemizde yetersiz düzeyde randomize kontrollü çalışma olduğu tespit edilmektedir.Ayrıca nörolojik hasar üzerine kullanılan özel bir hemşirelik yaklaşımı olmadığı saptanmakta ve Covid-19’un verdiği nörolojik hasar üzerine yapılan randomize kontrollü çalışmaların ülkemizde arttırılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

“covid-19 ve nörolojik hasar”, “covid-19 ve nörolojik tedavi”, ’’covid-19’da nörolojik bulgular’’, ‘’Covid-19’da nörolojik bulgularda hemşirelik yaklaşımları’’

Kaynakça

1.Öztürk,Ş. (2020) ,Nörolojik Bakış Açısından COVID-19 ,Turk J Neurol 2020;26:56-57, DOI:10.4274/tnd.2020.43403
2. Mao, L. ve ark.(2020), Neurologic Manifestations of Hospitalized Patients With Coronavirus Disease 2019 in Wuhan, China, JAMA Neurol. 2020;77(6):683-690. doi:10.1001/jamaneurol.2020.1127
3. Barut, B., Ö., ve ark. (2020), COVID-19 ile İlişkili Nörolojik Komplikasyonlar, South. Clin. Ist. Euras. 2020;31(Suppl):26-30, DOI: 10.14744/scie.2020.78557
4. İskender, Gülşen; Akkemik, Yasin; Tekinşen, Kemal Kaan; Özcan, Filiz; and Arserim, Neval Berrin, "Pandemi Sürecinde Güncel Sağlık Çalışmaları" (2020). Health Sciences. 56. https://academicworks.livredelyon.com/health_sci/56
5. Otávio M. Espíndola ve ark.(2021), Inflammatory Cytokine Patterns Associated with Neurological Diseases in Coronavirus Disease 2019, ANN NEUROL 2021;00:1–5, DOI: 10.1002/ana.26041
6. Yeshun, Wu(2020), Nervous system involvement after infection with COVID-19 and other coronaviruses, Brain, Behavior, and Immunity 87 (2020) 18–22, https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.03.031
7. Nancy D. Chiaravalloti ve ark.(2020), The emotional impact of the COVID-19 pandemic on individuals with progressive multiple sclerosis, Journal of Neurology https://doi.org/10.1007/s00415-020-10160-7
8. Ross W. Paterson ve ark.(2020), The emerging spectrum of COVID-19 neurology: clinical, radiological and laboratory findings, BRAIN 2020: 143; 3104–3120, doi:10.1093/brain/awaa240
9. Karadaş, Ö. ve ark.(2020), A prospective clinical study of detailed neurological manifestations in patients with COVID-19, Neurological Sciences (2020) 41:1991–1995, https://doi.org/10.1007/s10072-020-04547-7 / Published online: 25 June 2020
10. E.Moro ve ark.(2020), The international European Academy of Neurology survey onneurological symptoms in patients with COVID-19 infection, European Journal ofNeurology2020,27:1727–1737, doi:10.1111/ene.14407
11. Filatov A, Sharma P, Hindi F, et al. (March 21, 2020) Neurological Complications of Coronavirus Disease (COVID-19): Encephalopathy. Cureus 12(3): e7352. DOI 10.7759/cureus.7352
12. Lahiri D, Ardila A (April 29, 2020) COVID-19 Pandemic: A Neurological Perspective. Cureus 12(4): e7889. DOI 10.7759/cureus.7889
13. Edward J. Needham ve ark.(2020), Neurological Implications of COVID-19 Infections, Neurocrit Care (2020) 32:667–671 https://doi.org/10.1007/s12028-020-00978-4
14. Hadi Manji ve ark.(2020), Neurology in the time of COVID-19, J Neurol Neurosurg Psychiatry 2020;91:568–570. doi:10.1136/jnnp-2020-323414
15. S. Andrew Josephson, Hooman Kamel, MD (2020), Neurology and COVID-19, JAMA September 22/29, 2020 Volume 324, Number 12 ; Viewpoints pages 1131-1155 and Editorial page 1159
16. Işık, M. ve ark( 2021), Covid-19 ve Nörolojik Bozukluklar, Genel Tıp Derg 2021;31(3)313-320
17. Vargun P, Kaya M. Two case reports of covid-19 patients with concurrent intracranial hemorrhage. J Ist Faculty Med 2021;84(3):439-42. doi: 10.26650/IUITFD.2020.0097
18. Gürkaş E, Yılmaz D, Çıtak Kurt AN. COVID-19 ve Nörolojik Bulgular. Türkiye Çocuk Hast Derg 2021; DOI: 10.12956/tchd.874225
19.Şimşekoğlu, R., Tombul, T.,( 2020), Covid-19 Pandemisi ve Nörolojik Tutulumlar ,Anatolian Clinic Journal of Medical Sciences, January 2020; Volume 25, Special Issue 1; 246-251
20. Akbıyık, A., Avşar, S.,Ö., (2020), Coronavirüs Enfeksiyonu Hastalığının (COVID-19) Epidemiyolojisi ve Kontrolü, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2020; 5(2): 109-116
21. Karadeli HH, Keskin N. Covid-19 Ve Nörolojik Belirtiler. Medical Research Reports 2020;3(1):49-56
22. Yuki, K. ve ark.(2020), COVID-19 pathophysiology: A review, Clinical Immunology 215 (2020) 108427
23. WEISSLEDER R. ve ark.(2020), Covid-19 diagnostics in context, SCIENCE TRANSLATIONAL MEDICINE•3 Jun 2020•Vol 12, Issue 546•DOI: 10.1126/scitranslmed.abc1931
24. Ciotti, M. ve ark.(2020), The Covid-19 Pandemic, CRITICAL REVIEWS IN CLINICAL LABORATORY SCIENCES2020, VOL. 57, NO. 6, 365-388, https://doi.org/10.1080/10408363.2020.1783198

Toplam 24 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Hemşirelik
Bölüm	Araştıma
Yazarlar	Rabia Seçgin 0000-0002-6830-8699 Dilek Akyol 0000-0002-8398-7730
Yayımlanma Tarihi	27 Ağustos 2023
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2023 Cilt: 27 Sayı: 2

Kaynak Göster

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin

Bu derginin içeriği Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı kapsamında lisanslanmıştır.

30490