Öz
Amaç: Bu araştırma ile emzirme alanında kullanılan ölçeklerin ölçek uyarlama adımlarının incelenmesi amaçlanmaktadır.
Yöntem: Bu araştırma retrospektif tanımlayıcı tasarımda dizayn edilmiştir. Araştırmaya Türkiye’de 2010-2020 yılları arasında yayınlanan Google akademik, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı’nda “emzirme, ölçek, geçerlik, güvenirlik” anahtar kelimeleri ve bu kelimelerin İngilizce karşılıkları olan ‘breastfeeding, scale, validity, reliability’’ anahtar kelimeleri ile tarama yapılmış olup 13 ölçek uyarlama çalışması dahil edilmiştir. Ölçeklerin incelenmesinde literatür doğrultusunda hazırlanan "Ölçek Uyarlama Süreci Kontrol Formu” ile içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise SPSS 23 paket programı ve verilerin değerlendirilmesinde ise frekans ve yüzde dağılımları kullanılmıştır.
Bulgular: Makalelerin tümünde ölçülen yapının kuramsal temelleri ve ölçme aracının amacı belirtilmektedir. Ölçeklerin %76.3’ünde uzman görüşü alınmıştır ve bu ölçeklerin %53.8’inde konu yalnızca alan uzmanlarına danışılmıştır. Ölçeklerin %46.2’sinde ön deneme uygulamasının yapılmadığı görülmüştür. Ölçeklerin %15.4’ ünde örneklem büyüklüğü belirleme yöntemi belirtilmemiştir. İncelenen ölçeklerin %61.5’inde güvenirliğini belirlemek için araştırmacıların cranbach alpha katsayısı ile beraber test tekrar test güvenirliği hesaplanması yöntemine başvurduğu görülmüştür.
Sonuç: Elde edilen veriler literatür doğrultusunda değerlendirildiğinde ölçek geliştirme ve uyarlama sürecinde bazı hataların yapıldığı görülmektedir. Bu alanda yapılacak olan çalışmaların daha standart yürütülebilmesi için, rehberlerin geliştirilmesi ve güncel kaynakların oluşturulması oldukça önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Teşekkür
Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmaları konusunda verdiği destekten dolayı Dr. Öğr. Üyesi Betül ALATLI’ya teşekkür ederiz.
Kaynakça
- Akçay İ, Demirgöz Bal M (2020) Primipar emzirme motivasyon ölçeği'nin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik-güvenilirlik çalışması. Ankara Medıcal Journal, 20: 79-89.
- Akgün P, Taştekin A (2019) Emzirme Destek Ölçeğinin Türkçe uyarlama çalışması. Contemporary Educational Researches: Theory and Practıce in Education. Frankfurt am Main/ Germany, 25–27 Temmuz, 2019. https://toad.halileksi.net/sites/default/files/pdf/emzirme-destek-olceginin-turkce-uyarlama-calismasi-toad.pdf Accessed 01 February 2021
- Alpar R (2018) Spor Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik Güvenirlik. 5rd ed: Detay Yayıncılık, Ankara
- Aluş-Tokat M, Okumuş H (2010) Translation and psychometric assessment of the Breast-feeding Self-Efficacy Scale-Short Form among pregnant and postnatal women in Turkey. Midwifery, 26:101-108.
- Aluş-Tokat M, Okumuş H (2013) Emzirme öz-yeterlilik algısını güçlendirmeye temelli antenatal eğitimin emzirme öz-yeterlilik algısına ve emzirme başarısına etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 10:21-29
- Aydın A, Pasinlioglu T (2018) Reliability and Validity of a Turkish version of the prenatal breastfeeding self-efficacy scale. Midwifery, 64: 11-16.
- Beaton DE, Bombardier C, Guillemin F, Ferraz MB (2000) Guidelines for the process of cross-cultural adaptation of self-report measures. Spine, 25:3186–3191.
- Bilgin N (2006) Sosyal Bilimlerde içerik analizi, teknikler ve örnek çalışmalar. Siyasal Kitapevi, Ankara
- Boz N (2019) Anne emzirme değerlendirme ölçeği’nin Türkçe psı̇kometrı̇k özellikleri. MsC, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
- Boztunç Öztürk N, Eroğlu G, Kelecioğlu, H (2015) Eğitim alanında yapılan ölçek uyarlama makalelerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40:123-137
- Burns N, Grove SK (2009) Practice of nursing research. Philadelphia, PA: WB Saunders company.
- Buldur E (2019) Babaların emzirmeye etkisi ölçeğinin geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. MsC, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
- Comrey A, Lee HA (1992) First Corse İn Factor Analysis. 2nd ed. Newyork: Lawrance Erlbaum Associates
- Çalık M, Sözbilir M (2014) İçerik Analizinin Parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39: 33-38
- Çelik Odabaşı N, Demirci H (2017) Emzirme değerlendirme ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4:1033-1038.
- Çüm S, Koç N (2013) Türkiye’de psikoloji ve eğitim bilimleri dergilerinde yayımlanan ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarının incelenmesi. Journal of Educational Sciences & Practices, 12:115-135
- Delice A, Ergene Ö (2015) Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarının incelenmesi: Matematik eğitimi makaleleri örneği. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 3:60-75.
- Dolgun G, İnal S, Erdim L, Korkut S (2018) Reliability and validity of the Bristol Breastfeeding Assessment Tool in the Turkish population. Midwifery, 57: 47-53.
- Eker A, Aslan E (2018) Laktasyon ve Emzirme. Yeşilçiçek Çalık K, Coşar Çetin F (ed.). Ebeler ve Ebelik Öğrencileri İçin Normal Doğum ve Doğum Sonrası Dönem. İstanbul: İstanbul Tıp Kitap Evleri, pp 239-68
- Erkuş A (2009) Davranış Bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Seçkin Yayıncılık, Ankara
- Erkuş A (2007) Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarında karşılaşılan sorunlar. Türk Psikoloji Bülteni, 13: 17-25.
- Erkuş A. (2012) Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I. Pegem Akademi, Ankara
- Esencan TY, Karabulut Ö, Yıldırım-Demir A, Ertuğrul-Abbasoğlu D, Külek H, Şimşek Ç, Küreşir-Ünal A, Küçükoğlu S, Ceylan Ş, Yavrutürk S, Kılıçcı Ç (2018). Doğuma hazırlık eğitimi alan gebelerin doğum şekli, ilk emzirme zamanı ve ten tene temas tercihleri. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26:31-43. https://doi.org/10.26650/FNJN.387192
- Geçici AK, Geçkil EM (2020) Kanguru bakımının prematüre bebek annelerinin emzirme özyeterlilik düzeyi ve emzirme başarısına etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23:516-526.
- Gölbaşı Z, Tuğut N, Karataş M, Çetin A (2019) Kısa mesaj ve telefon aramaları ile desteklenen postpartum emzirme danışmanlığının ilk altı aydaki emzirme davranışına etkisi. Acu Sağlık Bilimleri Dergisi, 10:33-41.
- Gregoire J (2018) ITC guidelines for translating and adapting tests. International Journal of Testing, 18: 101-134.
- Gül Ş, Sözbilir M (2015) Fen ve matematik eğitimi alanında gerçekleştirilen ölçek geliştirme araştırmalarına yönelik tematik içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40:85-102
- Güngör D (2016) Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk psikoloji yazıları, 19:104-112.
- Hambleton RK, Patsula L (1999) Increasing the Validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices Journal of Applied Testing Technology, 1: 1-13
- Hazar Uyar H, Akça Uzar E (2018) Prenatal breastfeeding self efficacy scale: validity and reliability study. Turkish Archives of Pediatrics, 53:222-30
- İnce OT, Aktaş G, Aktepe N, Aydın A (2017). Annelerin emzirme özyeterlilikleri ve emzirme başarılarını etkileyen özelliklerin değerlendirilmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 7:183-190.
- Kart E (2019) Çalışan annelerde iş yeri̇ emzirme destek ölçeği’nin Türkçe psı̇kometrı̇k özellikleri. MsC, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
- Kul Uçtu A (2020) Öğrendiğini anlat yöntemiyle verilen emzirme eğitiminin emzirme başarısına etkisi: randomize kontrollü çalışma. PhD, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye
- López-Fernández G, Barrios M, Goberna-Tricas J, Gómez-Benito J (2017) Breastfeeding during pregnancy: A systematic review. Women and Birth, 30:292-300.
- Mızrak B (2017) Emzirme motivasyonu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, emzirme motivasyonunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. PhD, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye
- Miles MB, Huberman AM (1994) Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications, USA
- Şeker H, Gençdoğan B (2014) Psikolojide Ve Eğitimde Ölçme Aracı Geliştirme. Nobel Yayıncılık, Ankara
- Tavşancıl E (2002) Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayınları, Ankara
- Topal S, Çınar N, Altınkaynak S (2017) Emzirmenin anne sağlığına yararları. Journal of Human Rhythm, 3:25-31.
- Türkyılmaz C (2017) Anne sütünün bebeğe ve anneye faydaları nelerdir?. Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yenidoğan Dergisi, 2:154-179.
- Uyanık G (2019) Emzirme sorunları değerlendirme ölçeğinin (ESDÖ) Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. MsC, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
- Watkins S, Meltzer-Brody, S, Zolnoun D, Stuebe A (2011) Early breastfeeding experiences and postpartum depression. Obstetrics & Gynecology, 118:214-221.
- WHO ve UNICEF. (2003) Global strategy for infant and young child feeding: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42590/9241562218.pdf;jsessionid=038C80F8E394E0C59063B676E0D90635?sequence=1 Accessed 01 February 2021
- Yeşil Y (2020) Erken postpartum dönemde ebeveynlere verilen emzirme eğitiminin paternal emzirme özyeterlı̇k ve doğum sonu sonuçlara etkisi. MsC, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
Öz
Aim: With this research, it is aimed to examine the scale adaptation steps of the scales used in the field of breastfeeding.
Methods: This research has been designed in a retrospective descriptive design. Research to Turkey in 2010-2020 years between the published Google academic, YÖK National Thesis Center Data on BASE "breastfeeding, scale, reliability, validity" keywords and who are English equivalents of these words' breastfeeding, scale, validity, reliability key '' words, 13 scale adaptation studies were included. In the analysis of the scales, content analysis method was used with the "Scale Adaptation Process Control Form" prepared in accordance with the literature, and in the analysis of the data, the SPSS 23 package program and the frequency and percentage distributions were used in the evaluation of the data.
Findings: The theoretical foundations of the measured structure and the purpose of the measurement tool are specified in all of the articles. Expert opinion was taken in 76.3% of the scales and only field experts were consulted in 53.8% of these scales. It was observed that pre-trial application was not performed in 46.2% of the scales. The method of determining the sample size was not specified in 15.4% of the scales. It was observed that the researchers used the method of test-retest reliability calculation together with the cranbach alpha coefficient in order to determine the reliability of 61.5% of the scales examined.
Conclusion: When the obtained data are evaluated in line with the literature, it is seen that some mistakes were made in the process of scale development and adaptation. It is very important to develop guides and to create up-to-date resources in order to carry out the studies in this field more standardly.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akçay İ, Demirgöz Bal M (2020) Primipar emzirme motivasyon ölçeği'nin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik-güvenilirlik çalışması. Ankara Medıcal Journal, 20: 79-89.
- Akgün P, Taştekin A (2019) Emzirme Destek Ölçeğinin Türkçe uyarlama çalışması. Contemporary Educational Researches: Theory and Practıce in Education. Frankfurt am Main/ Germany, 25–27 Temmuz, 2019. https://toad.halileksi.net/sites/default/files/pdf/emzirme-destek-olceginin-turkce-uyarlama-calismasi-toad.pdf Accessed 01 February 2021
- Alpar R (2018) Spor Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik Güvenirlik. 5rd ed: Detay Yayıncılık, Ankara
- Aluş-Tokat M, Okumuş H (2010) Translation and psychometric assessment of the Breast-feeding Self-Efficacy Scale-Short Form among pregnant and postnatal women in Turkey. Midwifery, 26:101-108.
- Aluş-Tokat M, Okumuş H (2013) Emzirme öz-yeterlilik algısını güçlendirmeye temelli antenatal eğitimin emzirme öz-yeterlilik algısına ve emzirme başarısına etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 10:21-29
- Aydın A, Pasinlioglu T (2018) Reliability and Validity of a Turkish version of the prenatal breastfeeding self-efficacy scale. Midwifery, 64: 11-16.
- Beaton DE, Bombardier C, Guillemin F, Ferraz MB (2000) Guidelines for the process of cross-cultural adaptation of self-report measures. Spine, 25:3186–3191.
- Bilgin N (2006) Sosyal Bilimlerde içerik analizi, teknikler ve örnek çalışmalar. Siyasal Kitapevi, Ankara
- Boz N (2019) Anne emzirme değerlendirme ölçeği’nin Türkçe psı̇kometrı̇k özellikleri. MsC, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
- Boztunç Öztürk N, Eroğlu G, Kelecioğlu, H (2015) Eğitim alanında yapılan ölçek uyarlama makalelerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40:123-137
- Burns N, Grove SK (2009) Practice of nursing research. Philadelphia, PA: WB Saunders company.
- Buldur E (2019) Babaların emzirmeye etkisi ölçeğinin geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. MsC, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
- Comrey A, Lee HA (1992) First Corse İn Factor Analysis. 2nd ed. Newyork: Lawrance Erlbaum Associates
- Çalık M, Sözbilir M (2014) İçerik Analizinin Parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39: 33-38
- Çelik Odabaşı N, Demirci H (2017) Emzirme değerlendirme ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4:1033-1038.
- Çüm S, Koç N (2013) Türkiye’de psikoloji ve eğitim bilimleri dergilerinde yayımlanan ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarının incelenmesi. Journal of Educational Sciences & Practices, 12:115-135
- Delice A, Ergene Ö (2015) Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarının incelenmesi: Matematik eğitimi makaleleri örneği. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 3:60-75.
- Dolgun G, İnal S, Erdim L, Korkut S (2018) Reliability and validity of the Bristol Breastfeeding Assessment Tool in the Turkish population. Midwifery, 57: 47-53.
- Eker A, Aslan E (2018) Laktasyon ve Emzirme. Yeşilçiçek Çalık K, Coşar Çetin F (ed.). Ebeler ve Ebelik Öğrencileri İçin Normal Doğum ve Doğum Sonrası Dönem. İstanbul: İstanbul Tıp Kitap Evleri, pp 239-68
- Erkuş A (2009) Davranış Bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Seçkin Yayıncılık, Ankara
- Erkuş A (2007) Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarında karşılaşılan sorunlar. Türk Psikoloji Bülteni, 13: 17-25.
- Erkuş A. (2012) Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I. Pegem Akademi, Ankara
- Esencan TY, Karabulut Ö, Yıldırım-Demir A, Ertuğrul-Abbasoğlu D, Külek H, Şimşek Ç, Küreşir-Ünal A, Küçükoğlu S, Ceylan Ş, Yavrutürk S, Kılıçcı Ç (2018). Doğuma hazırlık eğitimi alan gebelerin doğum şekli, ilk emzirme zamanı ve ten tene temas tercihleri. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26:31-43. https://doi.org/10.26650/FNJN.387192
- Geçici AK, Geçkil EM (2020) Kanguru bakımının prematüre bebek annelerinin emzirme özyeterlilik düzeyi ve emzirme başarısına etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23:516-526.
- Gölbaşı Z, Tuğut N, Karataş M, Çetin A (2019) Kısa mesaj ve telefon aramaları ile desteklenen postpartum emzirme danışmanlığının ilk altı aydaki emzirme davranışına etkisi. Acu Sağlık Bilimleri Dergisi, 10:33-41.
- Gregoire J (2018) ITC guidelines for translating and adapting tests. International Journal of Testing, 18: 101-134.
- Gül Ş, Sözbilir M (2015) Fen ve matematik eğitimi alanında gerçekleştirilen ölçek geliştirme araştırmalarına yönelik tematik içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40:85-102
- Güngör D (2016) Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk psikoloji yazıları, 19:104-112.
- Hambleton RK, Patsula L (1999) Increasing the Validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices Journal of Applied Testing Technology, 1: 1-13
- Hazar Uyar H, Akça Uzar E (2018) Prenatal breastfeeding self efficacy scale: validity and reliability study. Turkish Archives of Pediatrics, 53:222-30
- İnce OT, Aktaş G, Aktepe N, Aydın A (2017). Annelerin emzirme özyeterlilikleri ve emzirme başarılarını etkileyen özelliklerin değerlendirilmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 7:183-190.
- Kart E (2019) Çalışan annelerde iş yeri̇ emzirme destek ölçeği’nin Türkçe psı̇kometrı̇k özellikleri. MsC, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
- Kul Uçtu A (2020) Öğrendiğini anlat yöntemiyle verilen emzirme eğitiminin emzirme başarısına etkisi: randomize kontrollü çalışma. PhD, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye
- López-Fernández G, Barrios M, Goberna-Tricas J, Gómez-Benito J (2017) Breastfeeding during pregnancy: A systematic review. Women and Birth, 30:292-300.
- Mızrak B (2017) Emzirme motivasyonu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, emzirme motivasyonunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. PhD, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye
- Miles MB, Huberman AM (1994) Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications, USA
- Şeker H, Gençdoğan B (2014) Psikolojide Ve Eğitimde Ölçme Aracı Geliştirme. Nobel Yayıncılık, Ankara
- Tavşancıl E (2002) Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayınları, Ankara
- Topal S, Çınar N, Altınkaynak S (2017) Emzirmenin anne sağlığına yararları. Journal of Human Rhythm, 3:25-31.
- Türkyılmaz C (2017) Anne sütünün bebeğe ve anneye faydaları nelerdir?. Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yenidoğan Dergisi, 2:154-179.
- Uyanık G (2019) Emzirme sorunları değerlendirme ölçeğinin (ESDÖ) Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. MsC, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
- Watkins S, Meltzer-Brody, S, Zolnoun D, Stuebe A (2011) Early breastfeeding experiences and postpartum depression. Obstetrics & Gynecology, 118:214-221.
- WHO ve UNICEF. (2003) Global strategy for infant and young child feeding: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42590/9241562218.pdf;jsessionid=038C80F8E394E0C59063B676E0D90635?sequence=1 Accessed 01 February 2021
- Yeşil Y (2020) Erken postpartum dönemde ebeveynlere verilen emzirme eğitiminin paternal emzirme özyeterlı̇k ve doğum sonu sonuçlara etkisi. MsC, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |
