Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Hasta Aktifliği ve Hastalığa Uyum

Fatma Özkan Tuncay; Sena Yapar

doi:10.51754/cusbed.1465857

Research Article

Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Hasta Aktifliği ve Hastalığa Uyum

Year 2024, Volume: 9 Issue: 3, 287 - 294, 31.12.2024

Fatma Özkan Tuncay , Sena Yapar

https://doi.org/10.51754/cusbed.1465857

Abstract

Giriş: Kronik hastalıklar bireyi fiziksel, sosyal ve psikolojik olmak üzere birçok yönden etkilemektedir. Kronik hastalıkların yönetiminde, bireyin sağlığıyla ilgili sorumluluk alması ve öz yönetimi büyük önem taşımaktadır. Bireyin öz yönetimi ve sağlık davranışlarını etkileyen faktörler arasında hasta aktifliği ve hastalığa uyum yer almaktadır. Amaç: Çalışmada kronik hastalığı olan bireylerin hasta aktifliği ve kronik hastalıklara uyumun düzeyini incelemek amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışma araştırmaya dahil edilme kriterlerini sağlayan 216 kronik hastalığı olan bireyle yürütülmüştür. Veriler “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “Hasta Aktiflik Ölçüm Aracı” ve “Kronik Hastalıklara Uyum Ölçeği” ile toplanmış ve uygun istatistiksel testlerle analiz edilmiştir. Bulgular: Çalışmaya dahil edilen bireylerin Hasta Aktiflik Ölçeği toplam puan ortalaması 41.67±7.34, Kronik Hastalıklara Uyum Ölçeği toplam puan ortalaması 83.38±10.67 olarak belirlenmiştir. Hasta aktifliği ve fiziksel uyum arasında zayıf düzey pozitif ilişki (p<0.05) tespit edilmiştir. Bununla birlikte, hasta aktifliği ve kronik hastalıklara uyum düzeyinde eğitim durumu, tıbbi tanı ve hastalık süresi değişkenlerine göre anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır (p<0.05). Sonuç: Çalışmada, kronik hastalığı bulunan bireylerin hasta aktiflik düzeylerinin düşük olduğu; sağlıklarında aktif rol almaları gerekliliğini henüz kavrayamadıkları ancak hastalığa uyum düzeylerinin iyi olduğu belirlenmiştir. Bu iki kavramın kronik hastalıklar üzerindeki etkileri düşünüldüğünde; hemşirelerin hasta bakımında, hasta aktifliği ve hastalığa uyum boyutlarını dikkate almaları ve iyileştirmeye yönelik planlamalar yapmaları gerektiği söylenebilir.

Keywords

Kronik hastalık, hasta aktifliği, uyum

References

Neşe, A. & Bayram, N. (2024) ‘Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalarının Kronik Hastalığa Uyumunun Öz-Etkililik Üzerine Etkisi’, Gevher Nesibe Journal Of Medical And Health Sciences, 9(1), pp. 35–44. http://doi.org/10.5281/zenodo.10612233
Akpınar, N. B. & Ceran, M. A. (2019) ‘Kronik Hastalıklar ve Rehabilitasyon Hemşireliği’, Journal of Adnan Menderes University Health Sciences Faculty, 3(2), pp. 140–152.
Aslan, H., Çetkin, T. & Demir, R. (2021) ‘Effects of Chronic Illness Adaptation on the Healthy Lifestyle Behaviours of Patients in Internal Services’, Cukurova Medical Journal, 46(3), pp. 1140–1149. https://doi.org/10.17826/cumj.913997.
Atik, D. & Karatepe, H. (2016) ‘Scale Development Study: Adaptation to Chronic Illness’, Acta Medica Mediterranea, 32(1), pp. 135–42. https://doi.org/10.19193/0393-6384_2016_1_21.
Ay, A. & Çıray, N. (2023) ‘Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Olan Hastaların Aktiflik Düzeyi ve Yaşam Kalitesi’, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 16(1), pp. 39–50. https://doi.org/10.46483/deuhfed.921252.
Aydemir, T. & Çetin, Ş. (2019) ‘Kronik Hastalıklar ve Psikososyal Bakım’, Journal of Anatolian Medical Research, 4(3), pp. 109–115.
Barnes, E. L., Long M. D., Kappelman, M. D., Martin, C. F. & Sandler, R. S. (2019) ‘High Patient Activation Is Associated with Remission in Patients with Inflammatory Bowel Disease’, Inflammatory Bowel Diseases, 25(7), pp. 1248–1254. https://doi.org/10.1093/ibd/izy378.
Bilgiç, Ş. & Pehlivan, E. (2023) ‘Kronik Hastalığa Sahip Bireylerin Hastalığa Uyumunun Yaşam Kalitesi ile İlişkisi’, Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), pp. 63–76. https://doi.org/10.47115/jshs.1088222.
Bor, N. A., Eren, S. Y. & Yıldırım, Ö. (2023) ‘Kronik Hastalığı Olan Bireylerin Covid-19 Korkusu ve Kronik Hastalıklara Uyumları Arasındaki İlişki’, Gümüşhane University Journal of Health Sciences, 12(4), pp. 2004–2014.
Bos-Touwen, I., Schuurmans, M., Monninkhof, E. M., Korpershoek, Y., Spruit-Bentvelzen, L., Ertuğrul-van der Graaf, I., de Wit, N. & Trappenburg, J. (2015) ‘Patient & Disease Characteristics Associated with Activation for Self-Management in Patients with Diabetes, Chronic Obstructive Pulmonary Disease, Chronic Heart Failure and Chronic Renal Disease: A Cross-Sectional Survey Study’, PloS one, 10(5), p. e0126400. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0126400.
Cukor, D., Zelnick, L. R., Charytan, D. M., Shallcross, A. J. & Mehrotra, R. (2021) ‘Patient Activation Measure in Dialysis-Dependent Patients in the United States’, Journal of the American Society of Nephrology, 32(12), pp. 3017–3019. https://doi.org/10.1681/ASN.2021030315.
De Leon, E. B., Campos, H. L., Santos, N. B., Brito, F. A. & Almeida, F. A. (2024) ‘Patient activation levels and socioeconomic factors among the Amazonas population with diabetes: a cross-sectional study’, BMC Health Services Research, 24(1), p. 169. https://doi.org/10.1186/s12913-023-10529-0.
Doğan, P., Tarhan, M. & Kürklü, A. (2023) ‘Hasta-Hemşi̇re İş Birliği̇: Kanser Tanısı Alan Bireylerin Hemşire Varlığını Algılama Düzeyleri̇ ile Öz Bakımda Aktiflik Düzeyleri̇ Arasındaki̇ İlişki̇’, İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 11(2), pp. 1591–1602. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1060701.
Hibbard, J. H., Brenk-Franz, K., Herrmann, W. J., Freund, T., Szecsenyi, J., Djalali, S., Steurer-Stey, C., Sönnichsen, A., Tiesler, F. & Storch, M. (2013) ‘Validation of the German Version of the Patient Activation Measure 13 (PAM13-D) in an International Multicentre Study of Primary Care Patients’, PloS one, 8(9), p. e74786. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0074786.
Jones, B., Ndosi, M., Hunt, A., Harcourt, D. & Dures, E. (2021) ‘Factors Associated with Patient Activation in Inflammatory Arthritis: A Multisite Cross-Sectional Study’, Rheumatology Advances in Practice, 5(2), pp. ii35–ii44. https://doi.org/10.1093/rap/rkab053.
Kim, G. M., Lim, J. Y., Kim, E. J. & Park, S. M. (2019) ‘Resilience of Patients with Chronic Diseases: A Systematic Review’, Health & Social Care in the Community, 27(4), pp. 797–807. https://doi.org/10.1111/hsc.12620.
Kıraç, F. Ç. & Ertaş, H. (2022) ‘Yetişkin Bireylerde Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının ve Hasta Aktivasyonunun Değerlendirilmesi: Kesitsel Bir Araştırma.’, Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 7(1), pp. 253–261. https://doi.org/10.5336/healthsci.2021-82177.
Koşar, C. (2015) ‘Hasta Aktiflik Düzeyi Ölçüm Aracı’nın (Patient Activation Measure) Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü [Preprint].
Lunardi, L. E., K. Le Leu, R., Matricciani, L. A., Xu, Q., Britton, A., Jesudason, S. & Bennett, P. N. (2024) ‘Patient activation in advanced chronic kidney disease: a cross-sectional study’, Journal of Nephrology, 37(2), pp. 343–352. https://doi.org/10.1007/s40620-023-01847-x.
Matsuyama, S., Sawada, N., Tomata, Y., Zhang, S., Goto, A., Yamaji, T., Iwasaki, M., Inoue, M., Tsuji, I., Tsugane, S. & the Japan Public Health Center-based Prospective Study Group (2021) ‘Association Between Adherence to the Japanese Diet and All-Cause and Cause-Specific Mortality: The Japan Public Health Center-Based Prospective Study’, European Journal of Nutrition, 60(3), pp. 1327–1336. https://doi.org/10.1007/s00394-020-02330-0.
McClure, R. & Villani, A. (2019) ‘Greater Adherence to a Mediterranean Diet Is Associated with Better Gait Speed in Older Adults with Type 2 Diabetes Mellitus’, Clinical nutrition ESPEN, 32, pp. 33–39. https://doi.org/10.1016/j.clnesp.2019.05.009.
Packer, T. L., Kephart, G., Ghahari, S., Audulv, A., Versnel, J. & Warner, G. (2015) ‘The Patient Activation Measure: a validation study in a neurological population’, Quality of Life Research, 24, pp. 1587–1596.
Pala, N. & Altay, B. (2023) ‘Diyabet Tanısı Almış Bireylerin Hasta Aktiflikleri ile Tedaviye Uyumları Arasındaki İlişki’, Aydın Sağlık Dergisi, 9(1), pp. 51–67. https://doi.org/10.17932/IAU.ASD.2015.007/asd_v09i1004.
Pallangyo, P., Millinga, J., Bhalia, S., Mkojera, Z., Misidai, N., Swai, H. J., Hemed, N. R., Kaijage, A. & Janabi, M. (2020) ‘Medication Adherence and Survival Among Hospitalized Heart Failure Patients in a Tertiary Hospital in Tanzania: A Prospective Cohort Study’, BMC Research Notes, 13(1), p. 89. https://doi.org/10.1186/s13104-020-04959-w.
Şahin, C. K., Doğan, E. S., Akan, D. D., Caydam, Ö. D. & Pakyüz, S. Ç. (2023) ‘Kronik Hastalık Yönetiminde Bireyin Aktif Olmasını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi̇’, Izmir Democracy University Health Sciences Journal, 6(1), pp. 35–51. https://doi.org/10.52538/iduhes.1145565.
Sezer, Ö., Cezik, E. S. & Dağdeviren, H. N. (2023) ‘Adherence Levels of Hypertensive Elderly Individuals and Associated Factors: A Cross-Sectional Study’, Konuralp Medical Journal, 15(3), pp. 324–330. https://doi.org/10.18521/ktd.1332494.
Sheikh, S., Hendry, P., Kalynych, C., Owensby, B., Johnson, J., Kraemer, D. F. & Carden, D. (2016) ‘Assessing Patient Activation and Health Literacy in the ED’, The American journal of emergency medicine, 34(1), pp. 93–96. https://doi.org/10.1016/j.ajem.2015.09.045.

Patient Activation and Adaptation in Individuals With Chronic Illnesses

Year 2024, Volume: 9 Issue: 3, 287 - 294, 31.12.2024

Fatma Özkan Tuncay , Sena Yapar

https://doi.org/10.51754/cusbed.1465857

Abstract

Introduction: Chronic illnesses affect individuals in many ways, including physical, social and psychological. Taking responsibility for one's health and self-management are of great importance in the management of chronic illnesses. Factors affecting self-management and health behaviors of the individual include patient activism and adaptation to the illness. Objective: The aim of the study was to investigate the level of patient activism and adaptation to chronic illnesses in individuals with chronic illnesses. Method: The study was conducted with 216 individuals with chronic illness who met the inclusion criteria. Data were collected with the "Descriptive Information Form", " The Patient Activity Measure" and " Adaptation to Chronic Illness Scale" and analyzed with appropriate statistical tests. Results: The mean total scores of the individuals included in the study were 41.67±7.34 on the Patient Activism and 83.38±10.67 on the Adaptation to Chronic Diseases Scale. A weak positive correlation (p<0.05) was found between patient activity and physical adaptation. However, it was found that there was a significant difference in the level of patient activism and adaptation to chronic illnesses according to educational status, medical diagnosis and disease duration variables (p<0.05). Conclusion: In the study, it was determined that individuals with chronic illness had low levels of patient activism; they could not yet comprehend the necessity of taking an active role in their health, but their level of adaptation to the illness was good. Considering the effects of these two concepts on chronic illnesses, it could be said that nurses should consider the dimensions of patient activity and adaptation to the illness in patient care and make plans for improvement.

Keywords

Chronic illnesses, patient activation, adaptation

References

Neşe, A. & Bayram, N. (2024) ‘Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalarının Kronik Hastalığa Uyumunun Öz-Etkililik Üzerine Etkisi’, Gevher Nesibe Journal Of Medical And Health Sciences, 9(1), pp. 35–44. http://doi.org/10.5281/zenodo.10612233
Akpınar, N. B. & Ceran, M. A. (2019) ‘Kronik Hastalıklar ve Rehabilitasyon Hemşireliği’, Journal of Adnan Menderes University Health Sciences Faculty, 3(2), pp. 140–152.
Aslan, H., Çetkin, T. & Demir, R. (2021) ‘Effects of Chronic Illness Adaptation on the Healthy Lifestyle Behaviours of Patients in Internal Services’, Cukurova Medical Journal, 46(3), pp. 1140–1149. https://doi.org/10.17826/cumj.913997.
Atik, D. & Karatepe, H. (2016) ‘Scale Development Study: Adaptation to Chronic Illness’, Acta Medica Mediterranea, 32(1), pp. 135–42. https://doi.org/10.19193/0393-6384_2016_1_21.
Ay, A. & Çıray, N. (2023) ‘Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Olan Hastaların Aktiflik Düzeyi ve Yaşam Kalitesi’, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 16(1), pp. 39–50. https://doi.org/10.46483/deuhfed.921252.
Aydemir, T. & Çetin, Ş. (2019) ‘Kronik Hastalıklar ve Psikososyal Bakım’, Journal of Anatolian Medical Research, 4(3), pp. 109–115.
Barnes, E. L., Long M. D., Kappelman, M. D., Martin, C. F. & Sandler, R. S. (2019) ‘High Patient Activation Is Associated with Remission in Patients with Inflammatory Bowel Disease’, Inflammatory Bowel Diseases, 25(7), pp. 1248–1254. https://doi.org/10.1093/ibd/izy378.
Bilgiç, Ş. & Pehlivan, E. (2023) ‘Kronik Hastalığa Sahip Bireylerin Hastalığa Uyumunun Yaşam Kalitesi ile İlişkisi’, Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), pp. 63–76. https://doi.org/10.47115/jshs.1088222.
Bor, N. A., Eren, S. Y. & Yıldırım, Ö. (2023) ‘Kronik Hastalığı Olan Bireylerin Covid-19 Korkusu ve Kronik Hastalıklara Uyumları Arasındaki İlişki’, Gümüşhane University Journal of Health Sciences, 12(4), pp. 2004–2014.
Bos-Touwen, I., Schuurmans, M., Monninkhof, E. M., Korpershoek, Y., Spruit-Bentvelzen, L., Ertuğrul-van der Graaf, I., de Wit, N. & Trappenburg, J. (2015) ‘Patient & Disease Characteristics Associated with Activation for Self-Management in Patients with Diabetes, Chronic Obstructive Pulmonary Disease, Chronic Heart Failure and Chronic Renal Disease: A Cross-Sectional Survey Study’, PloS one, 10(5), p. e0126400. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0126400.
Cukor, D., Zelnick, L. R., Charytan, D. M., Shallcross, A. J. & Mehrotra, R. (2021) ‘Patient Activation Measure in Dialysis-Dependent Patients in the United States’, Journal of the American Society of Nephrology, 32(12), pp. 3017–3019. https://doi.org/10.1681/ASN.2021030315.
De Leon, E. B., Campos, H. L., Santos, N. B., Brito, F. A. & Almeida, F. A. (2024) ‘Patient activation levels and socioeconomic factors among the Amazonas population with diabetes: a cross-sectional study’, BMC Health Services Research, 24(1), p. 169. https://doi.org/10.1186/s12913-023-10529-0.
Doğan, P., Tarhan, M. & Kürklü, A. (2023) ‘Hasta-Hemşi̇re İş Birliği̇: Kanser Tanısı Alan Bireylerin Hemşire Varlığını Algılama Düzeyleri̇ ile Öz Bakımda Aktiflik Düzeyleri̇ Arasındaki̇ İlişki̇’, İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 11(2), pp. 1591–1602. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1060701.
Hibbard, J. H., Brenk-Franz, K., Herrmann, W. J., Freund, T., Szecsenyi, J., Djalali, S., Steurer-Stey, C., Sönnichsen, A., Tiesler, F. & Storch, M. (2013) ‘Validation of the German Version of the Patient Activation Measure 13 (PAM13-D) in an International Multicentre Study of Primary Care Patients’, PloS one, 8(9), p. e74786. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0074786.
Jones, B., Ndosi, M., Hunt, A., Harcourt, D. & Dures, E. (2021) ‘Factors Associated with Patient Activation in Inflammatory Arthritis: A Multisite Cross-Sectional Study’, Rheumatology Advances in Practice, 5(2), pp. ii35–ii44. https://doi.org/10.1093/rap/rkab053.
Kim, G. M., Lim, J. Y., Kim, E. J. & Park, S. M. (2019) ‘Resilience of Patients with Chronic Diseases: A Systematic Review’, Health & Social Care in the Community, 27(4), pp. 797–807. https://doi.org/10.1111/hsc.12620.
Kıraç, F. Ç. & Ertaş, H. (2022) ‘Yetişkin Bireylerde Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının ve Hasta Aktivasyonunun Değerlendirilmesi: Kesitsel Bir Araştırma.’, Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 7(1), pp. 253–261. https://doi.org/10.5336/healthsci.2021-82177.
Koşar, C. (2015) ‘Hasta Aktiflik Düzeyi Ölçüm Aracı’nın (Patient Activation Measure) Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü [Preprint].
Lunardi, L. E., K. Le Leu, R., Matricciani, L. A., Xu, Q., Britton, A., Jesudason, S. & Bennett, P. N. (2024) ‘Patient activation in advanced chronic kidney disease: a cross-sectional study’, Journal of Nephrology, 37(2), pp. 343–352. https://doi.org/10.1007/s40620-023-01847-x.
Matsuyama, S., Sawada, N., Tomata, Y., Zhang, S., Goto, A., Yamaji, T., Iwasaki, M., Inoue, M., Tsuji, I., Tsugane, S. & the Japan Public Health Center-based Prospective Study Group (2021) ‘Association Between Adherence to the Japanese Diet and All-Cause and Cause-Specific Mortality: The Japan Public Health Center-Based Prospective Study’, European Journal of Nutrition, 60(3), pp. 1327–1336. https://doi.org/10.1007/s00394-020-02330-0.
McClure, R. & Villani, A. (2019) ‘Greater Adherence to a Mediterranean Diet Is Associated with Better Gait Speed in Older Adults with Type 2 Diabetes Mellitus’, Clinical nutrition ESPEN, 32, pp. 33–39. https://doi.org/10.1016/j.clnesp.2019.05.009.
Packer, T. L., Kephart, G., Ghahari, S., Audulv, A., Versnel, J. & Warner, G. (2015) ‘The Patient Activation Measure: a validation study in a neurological population’, Quality of Life Research, 24, pp. 1587–1596.
Pala, N. & Altay, B. (2023) ‘Diyabet Tanısı Almış Bireylerin Hasta Aktiflikleri ile Tedaviye Uyumları Arasındaki İlişki’, Aydın Sağlık Dergisi, 9(1), pp. 51–67. https://doi.org/10.17932/IAU.ASD.2015.007/asd_v09i1004.
Pallangyo, P., Millinga, J., Bhalia, S., Mkojera, Z., Misidai, N., Swai, H. J., Hemed, N. R., Kaijage, A. & Janabi, M. (2020) ‘Medication Adherence and Survival Among Hospitalized Heart Failure Patients in a Tertiary Hospital in Tanzania: A Prospective Cohort Study’, BMC Research Notes, 13(1), p. 89. https://doi.org/10.1186/s13104-020-04959-w.
Şahin, C. K., Doğan, E. S., Akan, D. D., Caydam, Ö. D. & Pakyüz, S. Ç. (2023) ‘Kronik Hastalık Yönetiminde Bireyin Aktif Olmasını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi̇’, Izmir Democracy University Health Sciences Journal, 6(1), pp. 35–51. https://doi.org/10.52538/iduhes.1145565.
Sezer, Ö., Cezik, E. S. & Dağdeviren, H. N. (2023) ‘Adherence Levels of Hypertensive Elderly Individuals and Associated Factors: A Cross-Sectional Study’, Konuralp Medical Journal, 15(3), pp. 324–330. https://doi.org/10.18521/ktd.1332494.
Sheikh, S., Hendry, P., Kalynych, C., Owensby, B., Johnson, J., Kraemer, D. F. & Carden, D. (2016) ‘Assessing Patient Activation and Health Literacy in the ED’, The American journal of emergency medicine, 34(1), pp. 93–96. https://doi.org/10.1016/j.ajem.2015.09.045.

There are 27 citations in total.

Details

Primary Language	Turkish
Subjects	Internal Diseases
Journal Section	Research Article
Authors	Fatma Özkan Tuncay 0000-0001-8059-1821 Sena Yapar 0000-0003-4068-901X
Early Pub Date	December 29, 2024
Publication Date	December 31, 2024
Submission Date	April 5, 2024
Acceptance Date	September 29, 2024
Published in Issue	Year 2024Volume: 9 Issue: 3

Cite

Vancouver	Özkan Tuncay F, Yapar S. Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Hasta Aktifliği ve Hastalığa Uyum. J Cumhuriyet Univ Health Sci Inst. 2024;9(3):287-94.

Download Cover Image

Article Files

Full Text

The Journal of Sivas Cumhuriyet University Institute of Health Sciences is an international, peer-reviewed scientific journal published by Sivas Cumhuriyet University, Institute of Health Sciences.